38- اولین مسجد مکه مکرمه

_{38- اولین مسجد مکه مکرمه}

_{در صفحات پیشین از ابن دغنه و نحوه پناه دادن او به حضرت ابوبکر صدیق خواندیم. دیدیم که چون از هجرت آن حضرت مطلع شد و او را از ادامه راه منصرف کرد و گفت که شخصیتی والا مقام و بلند پایه چون شما که در اخلاق و رسیدگی به خویشاوندان و صله رحمی، و راستگویی و صداقت، کمک به مستمندان و همدردی با بی‫کسان و یاری رساندن مظلومان و بینوایان سرآمد خاص و عام است نباید از شهر و دیارش رانده شود. شما با من به مکه مکرمه باز گردید من امنیت و سلامتی شما را تضمین می‫کنم و به قریشیان ابلاغ می‫کنم که شما در پناه من هستید و کسی حق ندارد کوچکترین اهانتی در حق شما بکند. و چون آن حضرت از هجرت به حبشه منصرف شده به مکه بازگشت، ابن دغنه بنا بر وعده‫ای که داده بود به بیت الله الحرام آمده در برابر سران قریش اعلام کرد؛ من ابوبکر را پناه داده‫ام. قریشیان نیز پناهندگی دادن ابن دغنه را پذیرفتند.}

_{حضرت ابوبکر صدیق در صحن خانه خود مسجدی بنا کرده در آن مشغول نماز خواندن و تلاوت قرآن با صدایی بسیار زیبا و دلنشین و پرسوز شد. زن‌ها و بچه‫های مشرکان مکه با شنیدن صدای دلسوز و تلاوت زیبا و دلنشین ابوبکر دور و بر او جمع شده با دل و جان به تلاوت او گوش فرا می‫دادند. با دیدن این صحنه ترس و وحشت قریش را برداشت که نکند تلاوت کلام ملکوتی قرآن مجید بر بچه‫ها و زن‌هایشان اثر گذاشته باعث اسلام آوردن آن‌ها گردد. آن‌ها به ابن دغنه شکایت بردند و هر آنچه در دل داشتند را بیرون ریختند. در پی آن ابن دغنه از پناه دادن ابوبکر دست کشیده، عهد و پیمانش با او را پس گرفت. و بار دیگر ابوبکر صدیق س شکار دست‌های مکر و حیله و آشوب کافران مکه گشت.}

_{البته جای دارد بدانیم تاریخ نگاران درباره مسجدی که حضرت ابوبکر صدیق س در خانه‫اش ترتیب داده بود نوشته‫اند: «هو أول مسجد بنی فی الإسلام فی مکة». (این اولین مسجدی است که پس از اسلام در مکه مکرمه بر پا شده بود).}

_{"به عبارت دیگر می‫توان گفت اولین مسجدی که پس از طلوع آفتاب پر نور اسلام بر مکه مکرمه ساخته شد، را حضرت ابوبکر صدیق بنا نهاده بود".^[1]}

---

_{[1]- الصدیق ابوبکر، اثر/ محمد حسین هیکل، ص:63، 64.}

37- پس از رد ضمانت ابن دغنه چه اتفاقی افتاد؟

_{37- پس از رد ضمانت ابن دغنه چه اتفاقی افتاد؟}

_{رد ضمانت ابن دغنه از سوی ابوبکر صدیق س همان، و شروع شدن انواع آزار و اذیت و شکنجه کافران مکه همان!}

_{باری آن حضرت به طرف خانه خدا می‫رفتند که یکی از نگونبخت‌های قریشی بر سرشان خاک ریخت. و چون آن حضرت با یکی از سرداران نامدار قریش بنام ولید بن مغیره ملاقات کرد از بی‫حرمتی و شرارت آن ابله نادان به او گله کرد. ولید با بی‫اعتنایی در جواب گفت: " این بلا را خودت به سر خودت آورده‫ای"!}

_{حضرت ابوبکر آهی کشیده گفتند: «أی رب! ما أحلمک، أی رب! ما أحلمک، أی رب! ما أحلمک».}

_{(آه خدای من! چقدر حلیم و بردباری!.. آه خدای من! چقدر حلیم و بردباری.. آه خدای من! چقدر شکیبا و بردباری..)^[1]}

_{خوانندگان گرامی!.. لطفا کمی به فرموده حضرت ابوبکر صدیق س توجه فرمائید، ببینید چگونه با قلبی آکنده محبت و عشق و ایمان پروردگار و آفریدگار یکتای خود را مدح و ثنا می‫گوید. ای پروردگار و مالک من! من در پناه و ضمانت توام، و این ابلهان نادان به پناه و پاسبانی تو هیچ ارزشی قائل نیستند، با این وجود حق آن‌ها را کف دستشان نمی‫گذاری و فورا آن‌ها را به سزای اعمال ننگشان نمی‫رسانی، و به آن‌ها فرصت می‫دهی آنچه می‫خواهند انجام دهند. حقا که تو بس حلیم و بردباری!..}

---

_{[1]- فتح الباری، اثر/ الحافظ ابن حجر: 7/274، البدایة والنهایة: 3/95.}

36- اظهار نظر ابن دغنه در هجرت اول

_{36- اظهار نظر ابن دغنه در هجرت اول}

_{حضرت عائشه ل می‫فرمود: از وقتی بیاد دارم، پدر و مادرم را بر دین مبین اسلام ثابت قدم یافته‫ام. رسول اکرم ج هر روز صبح و مغرب به خانه ما تشریف می‫آورد.}

_{وقتی سختی‌ها و مشکلات و ابتلاء و آزمایش بر مسلمانان شدت گرفت. ابوبکر صدیق س برای هجرت از مکه راهی سرزمین حبشه شد. در سفر هجرت چون به روستای "برک غماد" در سرزمین یمن رسید، با سردار آنجا که "ابن الدغنه" نام داشت ملاقات کرد. او از حضرت ابوبکر پرسید:"ای ابوبکر! به کجا می‫روی؟!".}

_{حضرت ابوبکر صدیق به او گفت: «أخرجنی قومی فأرید أن أسیح فی الأرض وأعبد ربی».}

_{(قوم من مرا بیرون رانده‫اند، می‫خواهم در زمین سیر و سیاحت کنم و پروردگارم را عبادت کنم).}

_{ابن الدغنه گفت: «فإن مثلک یا أبابکر لا یخرج ولا یخرج، إنک تکسب المعدوم وتصل الرحم وتحمل الکل وتقری الضیف وتعین علی نوائب الحق، فإنا لک جار، ارجع واعبد ربک ببلدک».}

_{(شایسته نیست شخصیتی چون شما از سرزمینش بیرون رود، و نه اینکه کسی را جرأت این باشد که شما را بیرون کند: شما به ناداران رسیدگی می‫کنی، وصله رحم بجا می‫آوری و مواظب خویشاوندانت هستی، دست افتاده‫ها را می‫گیری، مهمانوازی می‫کنی، و در سختی‌های روزگار به مردم یاری می‫دهی، من ضامن شما هستم، برگرد و خدایت را در شهر و دیار خودت عبادت کن).}

_{نهایت ضمانت ابن الدغنه}

_{حضرت ابوبکر صدیق س از اطراف یمن بنا به پیشنهاد سردار قبیله قاره آقای ابن الدغنه همراه ایشان به مکه بازگشت. ابن الدغنه با سرداران قریش ملاقات کرده به آن‌ها فهمانید که بیرون راندن شخصیتی چون ابوبکر از سرزمینش برای آن‌ها مناسب نیست. به آن‌ها گفت: شما چرا فردی با این شرف و فضل و مکانت را آزار و اذیت کرده مجبور می‫کنید از شهر و دیارش بگریزد. مردی که در رسیدن به خویشاوندان و صله رحم بجا آوردن بی‫مانند است، مردی که یار و غمخوار درماندگان و مصیبت زده‫ها، و نوای بی‫نوایان، و مهمانوازی نامدار است، چطور شخصیتی با تمام این خصال و صفات خیر و خوبی را از خود می‫رانید؟}

_{قریش ضمانت این الدغنه از حضرت ابوبکر را پذیرفتند البته بدین شرط که او حق دارد پشت چهار دیواری خانه‫اش هر چند که دلش می‫خواهد خدایش را عبادت کند؛ نماز بگذارد و قرآن بخواند، اما با اظهار کردن عبادت‌هایش و با دعوت کردن به دینش باعث درد سر برای ما نشود. ما از این می‫ترسیم که او زن‌ها و بچه‫های ما را گمراه کند.}

_{حضرت ابوبکر صحن خانه‫اش را برای عبادت خود ترتیب داده خیلی از زن‌ها و بچه‫های مشرکان قریش در آنجا جمع می‫شدند و با تعجب و حیرت به ابوبکر و نحوه عبادتش خیره می‫شدند. بخصوص که در هنگام تلاوت قرآن ابوبکر بسیار متأثر می‫شد و کنترل خود را از دست می‫داد و جوی اشک از چشمانش جاری می‫گشت.}

_{با دیدن این وضع ترس و وحشت به جان سرداران قریش افتاد. آن‌ها برای ابن الدغنه پیام فرستادند که ما ضمانت تو را در حق ابوبکر به این شرط پذیرفته بودیم که او در خانه‫اش عبادت‌های خودش را بجای آورد، حالا او شرطش را زیر پا نهاده، در حیاط خانه‫اش آشکارا مشغول نماز و خواندن قرآن می‫شود. ما می‫ترسیم با این کارش زن‌ها و بچه‫های ما گمراه شوند. اگر او بخواهد پشت چهار دیواری خانه‫اش عبادت کند ما هیچ اعتراضی نداریم، در غیر اینصورت ما مجبوریم عهد و پیمان با شما را بر هم زنیم. ما نمی‫خواهیم ضمانت و امان شما به ابوبکر را بشکنیم، ولی دعوت آشکار ابوبکر هم بهیچ وجه برای ما قابل تحمل نیست. ابن دغنه به حضرت ابوبکر گفت: عهد و پیمانی که بین ما و شما بود را بخوبی می‫دانی. یا بر عهد و پیمانت پایبند باش و یا اینکه ضمانت مرا برگردان. من نمی‫خواهم مردم درباره من بگویند: من کسی را پناه داده بودم، و عهد و پیمانم شکسته شد.}

_{حضرت ابوبکر به او گفت: «فإنی أرد إلیک جوارک وأرضى بجوار الله عز وجل»}

_{(حالا که اینطور است من ضمانت و پناهندگی شما را بخودتان برمی‫گردانم، و به حفاظت و پناه الهی راضی و خشنودم).}

من می‫خواهم در زمین بگردم و پروردگارم را عبادت کنم

35- مسلمانانی آزاد شده با مال ابوبکر

_{35- مسلمانانی آزاد شده با مال ابوبکر}

_{آزاد کردن مسلمانان در بند و زنجیر و اسیران مظلوم، هدف اول زندگی ابوبکر صدیق س قرار گرفت. ایشان اسلام را با مال و ثروتش قدرت و نیرو بخشید. غیر از حضرت بلال برخی دیگر از بردگان یا اسیرانی را که با مال خود خریده و آزاد نمود از قرار زیل می‌باشند:}

_{عامر بن فهیرة س}

_{چهارمین فردی که در هجرت پیامبر اکرم ج به مدینه منوره همراه ایشان بودند. در غزوه بدر و احد هم شرکت داشتند و در حادثه خونین "چاه معونه" جام شیرین شهادت سر کشیدند.}

_{أم عبیس ل}

_{همسر کریز بن ربیعة بن حبیب بن عبد شمس بود. زبیر بن بکار می‫گویند؛ ایشان از قبیله بنوتیم بن مرة است. از اولین افرادیست که به اسلام گروید. بلاذری در کتابش آورده؛ او کنیزی در خانواده بنو زهره بود، که اسود بن عبد یغوث ایشان را بشدت مورد شکنجه و آزار و اذیت قرار داد. ام هانی می‫گوید؛ از هفت نفری که ابوبکر آن‌ها را با مال خود خریده آزادی بخشید یکی همین ام عبیس ل است.}

_زنیره

_{بر حسب اتفاق چند روز قبل از اینکه حضرت ابوبکر صدیق س ایشان را آزاد کند، چشمانشان را از دست داده نابینا شد. قریشیان از این واقعه بسیار خوشحال شده هر جا پخش کردند که خدایانشان؛ لات وعزی، چشمان زنیره را کور کرده‫اند.}

_{حضرت زنیره با ایمان راسخ و اعتقاد قوی خود می‫گفت: سوگند به خدای کعبه! این‌ها دروغ می‫گویند! لات وعزی دو بت بی‫جان بیش نیستند و هیچ توان یاری و یا ضرر رساندن به کسی را ندارند.}

_{پس از چندی خداوند متعال بینائی گم شده زنیره را به ایشان بازگردانید و چشمانش بار دیگر از نعمت بینائی بهره‫مند گشتند.}

_{خانم نهدیه ل و دخترشان}

_{این دو خانم کنیزهای زنی از قبیله بنو عبدالدار بودند. مالکشان آن‌ها را به آسیاب کردن گندم گمارده بود. او در این میان بر آن‌ها داد می‫کشید و می‫گفت:" قسم بخدا! هرگز شما را آزاد نخواهم کرد". در این اثنا حضرت ابوبکر س که از آنجا رد می‫شدند صدای او را شنیدند. ایشان صدا زدند: «حلی یا أم فلان!»- ای خانم فلانی، از قسمت دست بردار و آن‌ها را رها کن-.}

_{او با عصبانیت داد کشید:" شما مردم آن‌ها را خراب کرده‫اید. حالا چرا خودتان نمی‫خرید و آزادشان نمی‫کنید؟".}

_{حضرت ابوبکر س فورا از فرصت استفاده کرده با اولین قیمتی که از دهان آن خانم بیرون آمد آن دو کنیز رنجدیده را خریده آزاد کرد.}

_{حضرت ابوبکر س از آن دو خاتونی که الآن آزاد شده بودند خواست تا آرد و گندمهای آن زن را به او باز گردانند. آن دو زن آزاده گفتند: ای مرد بزرگوار! اجازه دهید ما کارمان را تمام کنیم و همه گندمهایش را آرد کنیم!}

_{حضرت صدیق اکبر س فرمود: «ذلک إن شئتما» - اختیار با شماست، اگر میل دارید چنین خدمتی به او بکنید-.}

_{کنیزی از قبیله بنو مؤمل}

_{روزی حضرت ابوبکر از کنار کنیزی از قبیله بنو مؤمل گذشت که اسلام آورده بود و عمر بن الخطاب – که آنزمان هنوز مسلمان نشده بود – او را مورد شکنجه و آزار و اذیت قرار می‫داد تا از اسلام باز گردد. آن شیر زن چون کوه استوار بر ایمانش ثابت قدم بود و شکنجه عمر را تحمل می‫کرد.}

_{عمر از شلاق زدن خسته شده، برای چند لحظه دست نگه داشت و گفت: گمان نکن دلم به حالت سوخت و از روی شفقت و دلسوزی رهایت کرده‫ام؛ بلکه دست‌هایم درد گرفته بازوهایم خسته شده‫اند برای همین چند لحظه از شلاق زدنت دست نگه داشته‫ام".}

_{حضرت ابوبکر صدیق س او را خریده آزاد کردند.}

شما مردم این‌ها را خراب کرده‫اید، پس حالا چرا آزادشان نمی‫کنید؟!

34- هدف از آزادی بردگان

_{34- هدف از آزادی بردگان}

_{حضرت ابوبکر صدیق در خرید تمام بردگان و کنیزکانی که آزاد نمودند هرگز هیچ مصلحت دنیایی چون شهرت و مقام را مد نظر نداشت. تنها و تنها هدفشان رسیدن به رضایت الهی و خشنود کردن پروردگارشان بود. روزی پدرشان ابوقحافه به ایشان گفتند: پسرم! می‫بینم که بردگان و کنیزکان افتاده و ضعیف و ناتوان را خریده آزاد می‫کنی، اگر شما بجای آن‌ها بردگان قوی و نیرومند را خریده آزاد کنی بهتر است، آن‌ها دست و بازو و کمک کارت می‫شوند و در روزهای سختی به کارت می‫آیند.}

_{حضرت ابوبکر صدیق س در جوابشان فرمودند:}

_{«پدر جان! من این کار را تنها و تنها بخاطر کسب رضایت الهی انجام می‫دهم».}

_{درباره چنین شخصیت بزرگواری نازل شدن آیاتی کریمه از قرآن کریم هیچ جای تعجب و شگفتی ندارد. خداوند منان در این باره فرمودند:}

_{﴿فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ وَٱتَّقَىٰ٥ وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ٦ فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ٧﴾ [اللیل: 5-7]}

_{«کسی که بذل و بخشش کند و پرهیزگاری پیشه سازد.(۵) و به پاداش خوب ایمان و باور داشته باشد.(۶) او را آماده‌ی رفاه و آسایش می‌نمائیم».^[1]}

---

_{[1]- بنگرید به: السیرة النبویة، اثر/ ابن هشام: 1/393، السیرة النبویة، اثر/ أبی شهبة: 1/345، 346. تفسیر الآلوسی: 30/152.}