ماه جمادی الثانی (۱۱)

ماه جمادی الثانی (۱۱)

۵۱- ذکرِ الله، انسان را در ثباتِ علم و یادآوریِ آن یاری می‌دهد:

﴿...وَٱذۡکُر رَّبَّکَ إِذَا نَسِیتَ...﴾ [الکهف: 24].

«...و چون فراموش کردی پروردگارت را یاد کن...».

زیرا فراموشیِ حق از سوی شیطان است، و یاد الله او را طرد می‌کند:

﴿...وَمَآ أَنسَىٰنِیهُ إِلَّا ٱلشَّیۡطَٰنُ أَنۡ أَذۡکُرَهُۥۚ...﴾ [الکهف: 63].

«...و جز شیطان کسی آن را از یاد من نبرد...».

۵۲- عبادات باعث می‌شود حرام‌ها از انسان دور شوند، حتی اگر اسباب آن مهیا باشد:

﴿کَذَٰلِکَ لِنَصۡرِفَ عَنۡهُ ٱلسُّوٓءَ وَٱلۡفَحۡشَآءَۚ إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُخۡلَصِینَ﴾ [یوسف: 24].

«...چنین کردیم تا بدی و زشتکاری را از او دور گردانیم. [زیرا] او از بندگان مخلص ما بود».

۵۳- همانطور که باید با فقر و گرسنگی مبارزه کرد، با برهنگی نیز باید مبارزه شود:

﴿إِنَّ لَکَ أَلَّا تَجُوعَ فِیهَا وَلَا تَعۡرَىٰ١١٨﴾ [طه: 118].

«[ای آدم] برای تو در آنجا این [امتیاز] هست که نه گرسنه می‌شوی و نه برهنه می‌مانی».

حتی حیوانات با گرسنگی مبارزه می‌کنند، ویژگی انسان این است که با برهنگی نیز به مبارزه برمی‌خیزد».

۵۴- بیکاران دارای حق مالی خاصی هستند که باید به آنان پرداخت شود:

﴿وَٱلَّذِینَ فِیٓ أَمۡوَٰلِهِمۡ حَقّٞ مَّعۡلُومٞ٢٤ لِّلسَّآئِلِ وَٱلۡمَحۡرُومِ٢٥﴾ [المعارج: 24-25].

«و کسانی که در اموال‌شان حقی مشخص است (۲۵) برای سائل و محروم».

ام المومنین عائشه ل می‌گوید: «محروم کسی است که توانایی کسب درآمد ندارد». حق مشخص یعنی: زمان دار، مانند حقوق سر ماه.

۵۵- مصیبت اگر باعث نزدیکی به خداوند شود نعمت است، و نعمت اگر باعث دوری از الله شود مصیبت است.

ماه جمادی الثانی (۱۰)

ماه جمادی الثانی (۱۰)

۴۶- آزادی انسان جایی به پایان می‌رسد که حدود خداوند آغاز می‌شود:

﴿...وَتِلۡکَ حُدُودُ ٱللَّهِۚ وَمَن یَتَعَدَّ حُدُودَ ٱللَّهِ فَقَدۡ ظَلَمَ نَفۡسَهُۥۚ﴾ [الطلاق: 1].

«...و این است حدود الله، و هر کس از حدود [و احکام] الله پای فراتر نهد قطعا به خود ستم کرده است».

۴۷- پیروزی فرا نمی‌رسد مگر پس از اوج نا امیدی، حتی برای پیامبران:

﴿حَتَّىٰٓ إِذَا ٱسۡتَیۡ‍َٔسَ ٱلرُّسُلُ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُمۡ قَدۡ کُذِبُواْ جَآءَهُمۡ نَصۡرُنَا﴾ [یوسف: 110].

«تا جایی که پیامبران نومید شدند و گمان بردند [توسط پیروان خویش] دروغگو انگاشته شدند، یاری ما به آنان رسید...».

۴۸- هر کس نتواند با نفس و هوس‌های خود به جهاد بپردازد نخواهد توانست به جهاد دشمن رود. در حدیث آمده که: «أفضل الجهاد أن یجاهد الرجل نفسه وهواه» (بهترین جهاد این است که انسان با نفس و هوس خود به جهاد بپردازد) [به روایت ابن النجار؛ آلبانی آن را صحیح می‌داند].

۴۹- از نشانه‌های ضعف ایمان این است که انسان از عیب دیگران شاد شود تا بر عیب خود سرپوش نهد، و از نشانه‌های نیروی ایمان این است که انسان برای عیب دیگران ناراحت شود، حتی اگر خود آن عیب را داشته باشد.

۵۰- نگاه همیشگی به آنچه در دست مردم است و فکر کردن طولانی به قدرت یک نفر باعث می‌شود بدون آنکه متوجه شوی هرم بردگی او در قلبت ساخته شود و به جایی برسی که خود را بردهٔ او بدانی بی آنکه او بداند.

ماه جمادی الثانی (۹)

ماه جمادی الثانی (۹)

۴۱- نفس بشری ممکن است آنقدر با بدی خو گیرد که آن را نیکی بپندارد:

﴿وَإِنَّهُمۡ لَیَصُدُّونَهُمۡ عَنِ ٱلسَّبِیلِ وَیَحۡسَبُونَ أَنَّهُم مُّهۡتَدُونَ٣٧﴾ [الزخرف: 37].

«و مسلما آن‌ها (شیاطین) ایشان را از راه [الله] باز می‌دارند و [اینان] گمان می‌کنند که هدایت یافتگانند».

42- الله متعال در قرآن به آفریدگان بسیاری سوگند یاد کرده اما ندیده‌ام هیچ چیز بر نفس بشری بزرگتر و سنگین‌تر از این  سخن خداوند متعال باشد:

﴿وَٱلۡعَصۡرِ١ إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لَفِی خُسۡرٍ٢ إِلَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡحَقِّ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ٣﴾ [العصر: 1-3].

«قسم به زمانه (1) که بی‌شک انسان در حال زیان است (2) مگر کسانی که ایمان آوردند و کارهای صالح انجام دادند».

۴۳- شکر نعمت سبب دو نعمت دیگر است:

1- بقای نعمت.

2- برکت در آن.

اما هر کس کفران نعمت کند خداوند آن نعمت را از وی می‌گیرد، و حتی اگر در ظاهر آن را باقی بگذارد برکت آن را می‌برد و او را به واسطهٔ همان نعمت نگون بخت می‌کند.

۴۴- می‌توان گفت امکان ندارد اخلاق فاسد و عمل نیک یکجا شود، زیرا پیامبر خدا ص عمل نیک را هم ردیف اخلاق نیک آورده و فرموده است:

«البِرّ حُسنُ الخُلُق...» [به روایت مسلم].

«نیکی یعنی اخلاق نیک».

۴۵- هر کس سختی زندگی را تحمل نکند و در آن رنج نکشد، معنای انسانیت را که بر آن آفریده شده، نخواهد دانست:

﴿لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِی کَبَدٍ٤﴾ [البلد: 4].

«بی‌شک انسان را در رنج آفریدیم».

ماه جمادی الثانی (8)

ماه جمادی الثانی (8)

۳۶- سست خردترین مردم کسانی هستند که رای صحیح را نمی‌پذیرند تا آنکه خود حسرت اشتباه را تجربه کنند:

﴿فَٱصۡفَحۡ عَنۡهُمۡ وَقُلۡ سَلَٰمٞۚ فَسَوۡفَ یَعۡلَمُونَ٨٩﴾ [الزخرف: 89].

«پس از آنان روی بگردان و بگو: به سلامت. چرا که به زودی [خود] خواهند دانست».

۳۷- ذکر الله و هوای نفس ضد هم هستند. هر چه زبان انسان مشغول ذکر باشد هوا و هوس از قلبِ او فراری می‌شود:

﴿وَلَا تُطِعۡ مَنۡ أَغۡفَلۡنَا قَلۡبَهُۥ عَن ذِکۡرِنَا وَٱتَّبَعَ هَوَىٰهُ﴾ [الکهف: 28].

«و از کسی که قلبش را از یاد خود غافل ساخته‌ایم و پیرو هوس خود شده، اطاعت مکن».

۳۸- هر نیرنگی علیه دین خداوند، در واقع نیرنگی علیه صاحبِ آن است. امروز از آن بهره می‌برد و فردا پاگیر خودش می‌شود:

﴿...لِیَمۡکُرُواْ فِیهَاۖ وَمَا یَمۡکُرُونَ إِلَّا بِأَنفُسِهِمۡ وَمَا یَشۡعُرُونَ١٢٣﴾ [الأنعام: 123].

«...تا در آن به نیرنگ بپردازند ولی آنان جز به خود نیرنگ نمی‌زنند و درک نمی‌کنند».

۳۹- هر چه طاعت انسان از خداوند بیشتر شود سربلندتر می‌شود، و هر چه بیشتر معصیت او کند ذلیل‌تر خواهد شد:

﴿مَن کَانَ یُرِیدُ ٱلۡعِزَّةَ فَلِلَّهِ ٱلۡعِزَّةُ جَمِیعًاۚ إِلَیۡهِ یَصۡعَدُ ٱلۡکَلِمُ ٱلطَّیِّبُ وَٱلۡعَمَلُ ٱلصَّٰلِحُ یَرۡفَعُهُۥۚ...﴾ [فاطر: 10].

«هر که خواهان سربلندی است، عزت همه‌اش از آن الله است. سخنان پاک به‌سوی او بالا می‌رود و عمل صالح را رفعت می‌بخشد...».

۴۰- کسی که ذکر الله را به جای نیاورد، شکر او را نیز انجام نخواهد داد، و اگر الله بخواهد کسی را از شکر خود محروم کند، ذکر خود را از یاد او خواهد برد:

﴿فَٱذۡکُرُونِیٓ أَذۡکُرۡکُمۡ وَٱشۡکُرُواْ لِی وَلَا تَکۡفُرُونِ١٥٢﴾ [البقرة: 152].

«پس مرا یاد کنید [تا] شما را یاد کنم و مرا شکر گویید و با من ناسپاسی نکنید».

ماه جمادی الثانی (7)

ماه جمادی الثانی (7)

۳۱- اگر از کاری که در جمع مردم انجام داده‌ای خوشت آمد آن کار را با انجام دادنش در پنهان پاک کن، چرا که انجام دادن آن در نهان باعث پاکی آن [از شائبهٔ ریا] است.

۳۲- هر که نسبت به الله حسن ظن داشته باشد، او را هدایت می‌کند، و هر که نسبت به او سوء ظن داشته باشد وی را نگونسار می‌کند. در حدیث قدسی آمده که الله متعال می‌فرماید:

«أنا عِندَ ظَنِّ عَبدی بی...» [بخاری و مسلم].

«من نزد گمان بنده‌ام نسبت به خود هستم».

۳۳- بزرگ‌ترین عامل آرامشِ انسان این است که کارهایش را مخلصانه برای الله انجام دهد، زیرا در این صورت با مردم طرف نیست، اگر مردم خشنود شدند که حمد خداوند را به جا می‌آورد، و اگر ناراحت شدند به یاد خشنودی خداوند می‌افتد و ناراحتی مردم را در برابر خشنودی آفریدگار، ناچیز می‌بیند.

۳۴- هر کس نتوانست ظلم را انکار کند، حداقل با آن همراهی نکند. چرا که همراهی با ستم یعنی به رسمیت شناختن آن.

۳۵- تدبّر قرآن باعث ثبات قلب و استواری رای و محافظت انسان در برابر هوای نفس می‌شود:

﴿کَذَٰلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِۦ فُؤَادَکَۖ﴾ [الفرقان: 32].

«[قرآن را] اینچنین [نازل نمودیم] تا قلب تو را اینگونه استوار گردانیم».