در ابتدای شروع وحی بود زمانی که از غار حرا به خانه برمی‌گشتند

در ابتدای شروع وحی بود زمانی که از غار حرا به خانه برمی‌گشتند

امام بخاری و امام مسلم از جابر س روایت می‌کنند، گفت: رسول الله ج گفتند: «در غار حرا یک‌ماه ماندم؛ زمانی که خلوت خود را تمام کردم، پایین آمدم و در دره پنهان شدم؛ صدایی آمد و کسی را ندیدم، سرم را بلند کردم همان فرشته‌ای که در غار حرا آمده بود، دیدم به خانه برگشتم و گفتم مرا بپوشانید که این آیه نازل شد.

آیه‌ی 16 سوره‌ی قیامه: ﴿لَا تُحَرِّکۡ بِهِۦ لِسَانَکَ لِتَعۡجَلَ بِهِۦٓ١٦﴾^[1] در مورد چه کسی نازل شده است؟

---

[1]- (ای پیامبر! هنگام نزول قرآن) زبانت را برای (تکرار و خواندن) آن شتاب‌زده حرکت مده.

عایشه و حفصه

عایشه و حفصه

در صحیح بخارى و مسلم به نقل از عائشه ل آمده است که: پیغمبر نزد (زنش) زینب بنت جحش می‌رفت و عسل می‌نوشید. پس من و حفصه با هم اتفاق کردیم که پیغمبر نزد هر کدام از ما که آمد، بگوید که از تو بوى مغافیر می‌آید و هنگامى که پیغمبر نزد یکى از آن‌ها رفت، به او گفت: که از تو بوى مغافیر می‌آید. پیغمبر گفت که: بلکه من نزد زینب بنت جحش عسل نوشیدم و دوباره نمی‌نوشم. پس این آیه نازل شد تا «إن تتوبا إلى الله» که مقصود عایشه و حفصه بود و ﴿وَإِذۡ أَسَرَّ ٱلنَّبِیُّ إِلَىٰ بَعۡضِ أَزۡوَٰجِهِۦ حَدِیثٗا﴾ که مقصود قول پیغمبر بود که گفت بلکه من عسل نوشیدم.

(مغافیر: ماده‌اى صمغى و شیرین است که از بعضى از گیاهان ترشح می‌شود و بوى بدی دارد).

آیه‌ی: 1 سوره‌ی جن: ﴿قُلۡ أُوحِیَ إِلَیَّ أَنَّهُ ٱسۡتَمَعَ نَفَرٞ مِّنَ ٱلۡجِنِّ فَقَالُوٓاْ إِنَّا سَمِعۡنَا قُرۡءَانًا عَجَبٗا١﴾^[1] اشاره به چه چیزى است؟

امام بخاری و ترمذی و دیگران از ابن عباسب روایت کرده‌اند، گفت: رسول الله ج نه بر جن قرآن خوانده و نه آن‌ها را دیده است و لیکن ایشان همراه با تعدادی از یاران خود به بازار عکاظ می‌رفتند. بین جنیان و اخبار آسمان پرده و حایلی بوجود آمد و بوسیله‌ی شهابسنگ‌ها برگردانده شدند و به طرف قبیله‌ی خود برگشتند و گفتند: این اتفاق رخ نداده مگر بسبب چیزی بوده، گفتند: شرق و غرب را جستجو کنید و علت را پیدا کنید؛ گروهی از آن‌ها به طرف تهامه حرکت کردند به طرف رسول الله ج که در نخلستانی با یاران خود نماز صبح را می‌خواندند و زمانی که قرآن را شنیدند، به آن گوش دادند و گفتند: به الله قسم که این همان چیزی است که بین شما و اخبار آسمانی مانع شده است؛ در آن‌جا بود که به قبیله‌ی خود برگشتند و گفتند: ﴿فَقَالُوٓاْ إِنَّا سَمِعۡنَا قُرۡءَانًا عَجَبٗا١﴾ که الله تعالی بر پیامبرش این آیات را نازل کرد.

آیات اولیه‌ی سوره‌ی مدثر: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلۡمُدَّثِّرُ١ قُمۡ فَأَنذِرۡ٢﴾^[2] در چه موقعی نازل شده است؟

---

[1]- (ای پیامبر!) بگو: «به من وحی شده است که همانا گروهی از جنیان (به این قرآن) گوش فرا داده‌اند، پس گفتند: بی‌گمان ما قرآن عجیبی شنیدیم.

[2]- ای جامه بر سر کشیده! ﴿1﴾ برخیز و بیم ده.

منافقین مانند عبدالله بن ابی و دوستانش

منافقین مانند عبدالله بن ابی و دوستانش

امام بخاری از زید بن ارقم روایت می‌کند؛ گفت: شنیدم که عبدالله بن ابی به دوستانش می‌گوید: بر کسانی که دور و بر رسول الله است انفاق نکنید تا این‌که از دور و بر او پراکنده شوند؛ زمانی که به مدینه برگشتیم بزرگان آن‌ها را خوار و ذلیل می‌کنیم؛ این را برای عموی خود تعریف کردم او هم برای پیامبر ج بازگو کردند؛ پیامبر ج مرا خواستند و برای ایشان بازگو نمودم؛ پیامبر ج به دنبال عبدالله بن ابی و دوستانش فرستادند؛ آن‌ها قسم خوردند و این حرف را تکذیب کردند و پیامبر حرف آن‌ها را تصدیق کرد و من چنان شدم که تا به حال چنین حالتی به من دست نداده بود؛ در خانه نشستم و عمویم به من گفت: همین را می‌خواستی که رسول الله ج تو را تکذیب کند و از تو بدش بیاید؛ که الله تعالی این آیه را نازل کرد. رسول الله ج به دنبال من فرستاد و این آیه را برای من خواند و فرمود: «همانا الله تو را تصدیق نمود».

مقدمه‌ی سوره‌ی تحریم، آیات: 1 تا 6: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَآ أَحَلَّ ٱللَّهُ لَکَۖ تَبۡتَغِی مَرۡضَاتَ أَزۡوَٰجِکَۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ١ قَدۡ فَرَضَ ٱللَّهُ لَکُمۡ تَحِلَّةَ أَیۡمَٰنِکُمۡۚ وَٱللَّهُ مَوۡلَىٰکُمۡۖ وَهُوَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡحَکِیمُ٢ وَإِذۡ أَسَرَّ ٱلنَّبِیُّ إِلَىٰ بَعۡضِ أَزۡوَٰجِهِۦ حَدِیثٗا فَلَمَّا نَبَّأَتۡ بِهِۦ وَأَظۡهَرَهُ ٱللَّهُ عَلَیۡهِ عَرَّفَ بَعۡضَهُۥ وَأَعۡرَضَ عَنۢ بَعۡضٖۖ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِۦ قَالَتۡ مَنۡ أَنۢبَأَکَ هَٰذَاۖ قَالَ نَبَّأَنِیَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡخَبِیرُ٣ إِن تَتُوبَآ إِلَى ٱللَّهِ فَقَدۡ صَغَتۡ قُلُوبُکُمَاۖ وَإِن تَظَٰهَرَا عَلَیۡهِ فَإِنَّ ٱللَّهَ هُوَ مَوۡلَىٰهُ وَجِبۡرِیلُ وَصَٰلِحُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَۖ وَٱلۡمَلَٰٓئِکَةُ بَعۡدَ ذَٰلِکَ ظَهِیرٌ٤ عَسَىٰ رَبُّهُۥٓ إِن طَلَّقَکُنَّ أَن یُبۡدِلَهُۥٓ أَزۡوَٰجًا خَیۡرٗا مِّنکُنَّ مُسۡلِمَٰتٖ مُّؤۡمِنَٰتٖ قَٰنِتَٰتٖ تَٰٓئِبَٰتٍ عَٰبِدَٰتٖ سَٰٓئِحَٰتٖ ثَیِّبَٰتٖ وَأَبۡکَارٗا٥ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَکُمۡ وَأَهۡلِیکُمۡ نَارٗا وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُ عَلَیۡهَا مَلَٰٓئِکَةٌ غِلَاظٞ شِدَادٞ لَّا یَعۡصُونَ ٱللَّهَ مَآ أَمَرَهُمۡ وَیَفۡعَلُونَ مَا یُؤۡمَرُونَ٦﴾^[1] اشاره به اقوال کدام یک از زنان پیغمبر است؟

---

[1]- ای پیامبر! چرا چیزی را که الله بر تو حلال کرده است به خاطر خشنودی همسرانت (بر خود) حرام می‌کنی؟! و الله آمرزندۀ مهربان است. ﴿1﴾ به راستی الله (راه) گشودن سوگندهای‌تان را برای شما مقرر داشته است و الله دوستدار (و مولای) شماست و او دانای حکیم است. ﴿2﴾ و هنگامی‌که پیامبر به بعضی از همسرانش سخنانی را به راز گفت، پس چون (آن همسر) آن را (به دیگری) خبر داد، و الله او (پیامبر) را بر آن آگاه کرد، قسمتی از آن را برای او بیان کرد و از قسمتی (دیگر) خود داری نمود، پس هنگامی‌که (پیامبر) او را از آن خبر داد، گفت: «چه کسی این را به تو خبر داده است؟» (پیامبر) فرمود: «(الله) دانای آگاه مرا خبر داده است». ﴿3﴾ (ای همسران پیامبر!) اگر شما دو نفر به درگاه الله توبه کنید (به سود شماست) بی‌گمان دل‌های تان (از حق) منحرف گشته است، و اگر شما دو نفر بر علیه او همدست (متفق) شوید پس (بدانید) که الله یاور (و مولای) اوست، و (نیز) جبرئیل و مردمان شایسته از مؤمنان، و فرشتگان (نیز) بعد از آن پشتیبان (و مددکار او) هستند. ﴿4﴾ چه بسا اگر شما را طلاق دهد، پروردگارش همسرانی بهتر از شما برایش جایگزین کند، (که) مسلمان، مؤمن، فرمانبردار، توبه‌کار، عبادت‌کننده، روزه‌دار، بیوه و دوشیزه باشند. ﴿5﴾ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! خودتان و خانوادۀ‌تان را از آتشی که هیمۀ آن مردم و سنگ‌هاست نگه دارید (آتشی که) برآن فرشتگان خشن و سخت‌گیر (گمارده شده) که هرگز الله را در آنچه به آنان فرمان داده نافرمانی نمی‌کنند، و هرچه فرمان می‌یابند انجام می‌دهند.

انصراف مردم از خطبه و رفتن برای تجارت

انصراف مردم از خطبه و رفتن برای تجارت

امام بخاری و مسلم از جابرس روایت می‌کنند، گفت: پیامبر ج در روز جمعه خطبه می‌خواندند؛ در اثناء خطبه، قافله‌ی تجارتی آمد و مردم همه به طرف آن قافله رفتند و جز 12 نفر کسی دیگر در مسجد نماند که این آیه نازل شد.

آیات: 7 و 8 سوره‌ی منافقون: ﴿هُمُ ٱلَّذِینَ یَقُولُونَ لَا تُنفِقُواْ عَلَىٰ مَنۡ عِندَ رَسُولِ ٱللَّهِ حَتَّىٰ یَنفَضُّواْۗ وَلِلَّهِ خَزَآئِنُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلَٰکِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِینَ لَا یَفۡقَهُونَ٧ یَقُولُونَ لَئِن رَّجَعۡنَآ إِلَى ٱلۡمَدِینَةِ لَیُخۡرِجَنَّ ٱلۡأَعَزُّ مِنۡهَا ٱلۡأَذَلَّۚ وَلِلَّهِ ٱلۡعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِۦ وَلِلۡمُؤۡمِنِینَ وَلَٰکِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِینَ لَا یَعۡلَمُونَ٨﴾^[1] در مورد حرف و کلام چه کسانی است؟

---

[1]- آن‌ها کسانی هستند که می‌گویند: «برآنان که نزد رسول الله هستند (چیزی) انفاق نکنید تا پراکنده شوند و حال آن که خزاین آسمان‌ها و زمین از آنِ الله است، ولی منافقان درنمی‌یابند. ﴿7﴾ آن‌ها می‌گویند: «اگر به مدینه باز گردیم، یقیناً صاحبان عزت، ذلیلان را از آنجا بیرون می‌کنند» در حالی‌که عزت از آنِ الله، و فرستادۀ او و مؤمنان است، ولی منافقان نمی‌دانند.

در زمان صلح حدیبیه

در زمان صلح حدیبیه

امام بخاری و مسلم از مسمور و مروان بن حکم روایت می‌کنند: زمانی که رسول الله ج پیمان صلح حدیبیه را بست، زنان مسلمانی نزد پیامبر آمدند، الله این آیه را نازل کردند.

سبب نزول آیه‌ی: 11 سوره‌ی جمعه: ﴿وَإِذَا رَأَوۡاْ تِجَٰرَةً أَوۡ لَهۡوًا ٱنفَضُّوٓاْ إِلَیۡهَا وَتَرَکُوکَ قَآئِمٗاۚ قُلۡ مَا عِندَ ٱللَّهِ خَیۡرٞ مِّنَ ٱللَّهۡوِ وَمِنَ ٱلتِّجَٰرَةِۚ وَٱللَّهُ خَیۡرُ ٱلرَّٰزِقِینَ١١﴾^[1] چیست؟

---

[1]- و (ای پیامبر! برخی از این مردم) هنگامی‌که تجارتی یا سرگرمی را ببینند به سوی آن پراکنده می‌شوند و تو را ایستاده (بر منبر) رها می‌کنند، بگو: «آنچه در نزد الله است بهتر از سرگرمی و تجارت است، و الله بهترین روزی‌دهندگان است.»