| ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
5- خود آرایی و پیرایش مرد برای زن
همانگونه که برای زن زیبا و پسندیده است که خویش را برای شوهرش زیبا نماید و نظافت و زینت و لباس، خویش را بیاراید؛ همین طور برای مرد نیز لازم است که خود را برای زنش خوشبو و معطر سازد. پیامبر ج اکرم میفرماید: «حُبِّبَ إلیَّ من دُنْیاکمُ النِّساءُ والطِّیبُ».[1] «از دنیای شما در نزد من زنان و بوی خوش، پسندیده هستند».
پس پیرایش و زیبایی بر اساس این فرموده‌ی پیامبر ج که میفرماید: «إِنَّ اللهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَالَ». «همانا خداوند زیباست و دوستدار زیبایی است»[2]، مایه‌ی محبت می‌شود و اسباب انس و الفت را تقویت می‌کند.
حضرت ابن عباسب میفرماید: همانا من دوست دارم که خود را برای همسرم بیارایم؛ همانگونه که دوست دارم او خود را برای من آراسته گرداند.
پس زینت و آرایش بر زن و مرد واجب است. و شایسته است که تمام کسانی که خواستار زندگی زناشویی سعادتمند و مسرت انگیزی هستند، این نکته را از یاد نبرند.
منظور ما عدم اسراف و بخل و سختگیری است و لازم است که حدّ اوسط قرار گیرد. خداوند میفرماید: ﴿کُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْ﴾ [الأعراف: 31].
«بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید».
و نیز خداوند ﻷ میفرماید: ﴿وَلَا تَجۡعَلۡ یَدَکَ مَغۡلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِکَ وَلَا تَبۡسُطۡهَا کُلَّ ٱلۡبَسۡطِ﴾ [الإسراء: 29].
«دست خود را بر گردن خویش بسته مدار (و از کمک به دیگران خودداری مکن و بخیل مباش) و آن را فوق‌العاده گشاده مساز (و بذل و بخشش بی حساب نکن و اسراف نَوَرز).
پیامبر ج میفرماید: «دِینَارٌ أَنْفَقْتَهُ فِی سَبِیلِ اللهِ وَدِینَارٌ أَنْفَقْتَهُ فِی رَقَبَةٍ، وَدِینَارٌ تَصَدَّقْتَ بِهِ عَلَى مِسْکِینٍ، وَدِینَارٌ أَنْفَقْتَهُ عَلَى أَهْلِکَ، أَعْظَمُهَا أَجْرًا الَّذِی أَنْفَقْتَهُ عَلَى أَهْلِکَ».
«از دیناری که در راه خدا در آزاد ساختن بنده‌ای، در راه صدقه به مسکینی در راه مخارج خانواده‌ات انفاق می‌کنی، بهترین اجر و پاداش، مربوط به بخششی است که در راه خانواده‌ات باشد».
همچنین میفرماید: «إِذَا أَنْفَقَ الرَّجُلُ عَلَى أَهْلِهِ نَفَقَةً وَهُوَ یَحْتَسِبُهَا کَانَت لَهُ صَدَقَةٌ».[1]
ترجمه: «زمانی که مرد به خانواده‌اش انفاق می‌کند و به آن بخشش، راضی است، این انفاق برای او صدقه محسوب می‌شود».
مهمترین امر در راستای کسب و کار این است که از راه حلال به دست آید و هیچ‌گونه عمل خلاف و شبهه‌ای در آن نباشد؛ هرچند زندگی سخت و مشکل و راه‌های مکر و حیله‌ی شیطان باز باشند. بنابراین، توصیه‌ی ما به زنان این است که هنگام نداری و فقر شوهر، خود را با صبر آراسته گرداند و او کسی است که با اراده‌ی محض انتخاب کرده است و بداند که زندگی متوقف نمی‌گردد به طوری که روزگار «بعضی مواقع» بر وفق مراد است و به نفع شماست و «گاهی» بر ضد و خلاف مراد است. سادگی، دور اندیشی و میانه‌روی، اموری بسیار زیبا و قابل ستایش اند، اما زیاده‌روی و بخل هر دو مایه‌ی بدبختی هستند و بهترین امور میانه‌روی در آن است و خداوند تباهی و تفاخر و اسراف را از بین ببرد.
منظور از غیرت، عدم غفلت نسبت به اموری است که نتایج ترسناک در بر داشته باشد و عدم مبالغه در ظن و گمان و سختگیری در محاسبه را می‌رساند.
پیامبر ج میفرماید: «ان من الغیرة غیرَة یبغضها الله عز وجل وَهِی من غیرَة الرجل على أَهله من غیر رِیبَة».[1]
«همانا که برخی از غیرت‌ها خشم خدای را برمی‌انگیزد و آن غیرت مردی است نسبت به خانواده‌اش، در حالی که هیچ گونه شک و شبهه‌ای نسبت به خانواده‌اش وجود ندارد».
حضرت علیس میفرماید: بر خانواده‌ات غیرت را زیاد مکن که به خاطر این بدگمانی زنت متهم به فحشاء شود.
اما در مجموع غیرت، مطلوب و مایه‌ی کرامت و بزرگواری است و اگر در جایگاه و مکان خویش به کار رود، زیبا و پسندیده است. رسول الله ج میفرماید: «إِنَّ اللَّهَ یَغَارُ، وَالمُؤْمِنُ یَغَارُ، وَغَیْرَةُ اللهِ أَنْ یَأْتِیَ الرجل مَا حَرَّمَ عَلَیْهِ».
ترجمه: «خداوند غیرت به خرج می‌دهد و مؤمن نیز غیرت به خرج می‌دهد و غیرت خداوند متعال آن است که مرد مرتکب انجام حرام می‌شود (و باعث غیرت خدا می‌شود)».[2]
اما برخی از مردان که خود را متمدّن و پیشرفته می‌دانند، با همسرش با زینت و آرایش کامل همراه دوستانش شب زنده‌داری می‌کند و در مکان‌های مخصوصی جمع می‌شوند و گاهی برخی از آنها از آن طلب رقص و سماء می‌نمایند. حال این سؤال مطرح است که آیا می‌توان چنین مردانی را با غیرت شمرد؟
راه حل درست، در اختلاط نشدن زن با مردان است. از حضرت علی س روایت شده است که ایشان نزد پیامبر ج بودند و فرمودند: «ای شیىء خیر للمرأة؟». «بهترین چیز برای زن چیست؟». پس همه ساکت شدند هنگامی که من برگشتم به فاطمه ل گفتم: بهترین چیز برای زنان چیست؟
فرمود: مردان آنها را نبینند. پس من آن را نزد پیامبر ج ذکر کردم، ایشان فرمود: «إِنَّهَا فَاطِمَةُ بِضْعَةٌ مِنِّی». «همانا که فاطمه پاره‌ی تن من است».[3]
ابن قیّم فرموده است: اساس دین غیرت است و هرکس غیرت نداشته باشد، دین ندارد. غیرت قلب را حمایت می‌کند و در نتیجه اعضاء و جوارح حمایت و حفاظت می‌شوند، زشتی‌ها و فواحش را دور می‌کند، و نداشتن غیرت، قلب را می‌میراند؛ در نتیجه جوارح نیز می‌میرند و به طور قطع دفاعی نزد آن باقی نمی‌ماند. و غیرت بسان نیرو و قوتی است که بیماری را دفع و در برابر آن ایستادگی می‌کند و زمانی که این نیرو از بین رفت، بیماری، بدن را آماده حمله می‌بیند و مدافعی نیست که مقابله کند؛ در نتیجه آن درد نفوذ پیدا می‌کند و گسترش می‌یابد؛ تا اینکه منجر به هلاکت شود.
[1]- به روایت نسائی (5/78) در الزکاة – و ابن ماجه (1996) و دارمی (2/149) در النکاح و امام احمد (446 – 5/445). [مؤلف]
با این لفظ «إنَّ من الغَیرةِ ما یحبُّها اللهُ ومنها ما یُبغضُهُ اللهُ فالَّتی یُبغضُها اللهُ الغَیرةُ فی غیرِ رِیبةٍ»، آلبانی در صحیح ابوداود (2659) می‌گوید: حسن است. [مصحح]
[2]- امام بخاری (9/319) در النکاح و امام مسلم (2761) در التوبة. [مؤلف]
[3]- هیثمی در مجمع الزوائد (4/255) می‌گوید: بزار آن را روایت کرده است. [مؤلف]
ابن حجر عسقلانی در مختصر البزار (2/344) می‌گوید: ضعیف است. [مصحح]
2- معاشرت به طور شایسته حتی در حالت کراهیت
خداوند متعال میفرماید:
﴿وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ فَإِن کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰ أَن تَکْرَهُوا شَیْئًا وَیَجْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیْرًا کَثِیرًا ١٩﴾ [النساء: 19].
«و با آنها بطور شایسته رفتار کنید، و اگر از آنان (خوشتان نیامد و) کراهت داشتید، پس چه بسا چیزی را خوش نمی‌دارید، و خدا در آن خیر بسیار قرار می‌دهد».
و پیامبر اکرم ج نیز میفرماید: «لَا یَفْرَکْ مُؤْمِنٌ مُؤْمِنَةً، إِنْ کَرِهَ مِنْهَا خُلُقًا رَضِیَ مِنْهَا آخَرَ».[1]
ترجمه: «جایز نیست که مرد مؤمنی همسر مؤمن خویش را مورد نغض قرار دهد؛ زیرا اگر از جهتی از اخلاق او ناراحت شود، از جنبه‌های دیگر از او راضی می‌شود».
چرا که در حقیقت هیچ انسانی نمی‌تواند الگویی کامل باشد و هیچ زندگی‌ای به طور کلی خوشبخت و سعادتمند نیست؛ زیرا «در زندگی» تلخی‌ها و مشکلاتی وجود دارد که بر زوجین لازم است با همکاری یکدیگر آن را حل نمایند و بر آن چیزه گردند. اما این عمل، مستلزم صبر و شکیبایی و آرامش در ارتباط با مشکلات به وجود آمده است تا اینکه زندگی ادامه یابد و حالات و امور به شکل طبیعی خود برگردند و در زندگی زناشویی حتی در مواقع تلخ و ناگوار نیز باید این فرموده‌ی پیامبر ج را الگو قرار دهیم: «أَنْ تُطْعِمَهَا إِذَا طَعِمْتَ، وَتَکْسُوَهَا إِذَا اکْتَسَیْتَ، وَلَا تَضْرِبِ الْوَجْهَ، وَلَا تُقَبِّحْ، وَلَا تَهْجُرْ إِلَّا فِی الْبَیْتِ».[2]
ترجمه: «اینکه زن را غذا دهی اگر خودت غذا خوردی و او را بپوشانی اگر خود را پوشاندی (و برای خودت پوشش تهیه کردی) و بر روی چهره‌اش نزنی و به او دشنام ندهی و با او هیچ گاه قهر و او را تنها نگذاری مگر در خانه».
مرد باید همسرش را در آیینه‌ی فرموده پیامبر ج بنگرد که میفرماید: «ارفُقْ بالقَواریرِ».[3]
ترجمه: «مهربانی کن با (زنان که مانند) ظرف‌های بلورین و شیشه هستند».
توصیه به مهربانی، بیانگر نهایت لطف، انس و شفقت و تحمل سختی‌ها و ناراحتی‌ها و عدالت در حال بغض و ناخشنودی است.
1- حسن خلق
خداوند تبارک و تعالی میفرماید: ﴿وَعَاشِرُوهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ﴾ [النساء: 19].
«با زنان خود به طور شایسته (در گفتار و کردار) معاشرت کنید».
و نیز در جایی دیگر در بزرگذاشت حق زنان میفرماید:
﴿وَأَخَذۡنَ مِنکُم مِّیثَٰقًا غَلِیظٗا﴾ [النساء: 21].
«زنان پیمان محکمی (هنگام ازدواج) از شما گرفته‌اند».
رسول خدا ج حسن خلق را می‌ستاید و میفرماید:
«أَکْمَلُ الْمُؤْمِنِینَ إِیمَانًا أَحْسَنُهُمْ خُلُقًا وَخِیارُکُمْ خِیارُکُمْ لِنِسائِهِمْ».[1]
«با ایمان‌ترین مؤمنان خوش اخلاق‌ترین آنها هستند و بهترین شما، خوش اخلاق‌ترین شما نسبت به زنانتان هستند».
و پیامبر ج میفرماید: «خَیْرُکُمْ خَیْرُکُمْ لِأَهْلِهِ، وَأَنَا خَیْرُکُمْ لِأَهْلِی».[2]
«بهترین شما، بهترین شما نسبت به خانواده‌اش است و من بهترین شما نسبت به خانواده‌ام هستم».
و نیز پیامبر ج میفرماید: «اسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ، فَإِنَّ المَرْأَةَ خُلِقَتْ مِنْ ضِلَعٍ، وَإِنَّ أَعْوَجَ شَیْءٍ فِی الضِّلَعِ أَعْلاَهُ، فَإِنْ ذَهَبْتَ تُقِیمُهُ کَسَرْتَهُ، وَإِنْ تَرَکْتَهُ لَمْ یَزَلْ أَعْوَجَ، فَاسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ».[3]
ترجمه: «به وصیت من در مورد خوش‌رفتاری با زنان توجه و آن را رعایت کنید، زیرا زن از یک دنده آفریده شده است، کج‌ترین محلّ دنده بالای آن است. اگر خواستی آن را راست بکنی، آن را می‌شکنی و اگر آن را ترک کنی، همیشه کج می‌ماند، پس شما را نسبت به زنان نصیحت می‌کنم».
همچنین در حدیث دیگری که آخرین وصیّت پیامبر ج به ما است میفرماید: «اللَّهَ اللَّهَ فِی النِّسَاءِ، فَإِنَّمَا هُنَّ عَوَانٌ عِنْدَکُمْ أَخَذْتُمُوهُنَّ، بِأَمَانَةِ اللَّهِ، وَاسْتَحْلَلْتُمْ فُرُوجَهُنَّ بِکَلِمَةِ اللَّهِ».[4]
ترجمه: «از خدا بترسید، از خدا بترسید نسبت به زنان؛ چرا که آنها در دستان شما (امانت هستند) و کمک شما هستند. شما آنها را به عنوان امانت گرفته‌اید و با صیغه‌ی ایجاب و قبول آنها را بر خود حلال کردید (پس حق آنها را رعایت کنید)».
از جمله موارد حسن خلق، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: آزار و اذیت نکردن زن و شوخی و مزاح با او؛ گسترش تعامل و ارتباط؛ گفتار نغز و لطیف؛ مراعات اعتدال در موضع گیری با او؛ پیروی از یک سیاست و روش میانه و مشخص در ارتباط با او و هر آنچه مایه‌ی اصلاح روابط و اخلاق باشد.
[1]- به روایت ابوداود (4682) در السّنة. و ترمذی (1162) در الرضاع. [مؤلف]
آلبانی در السلسلة الصحیحة (284) می‌گوید: صحیح است. [مصحح]
[2]- به روایت ابن ماجه (1977) و دارمی (2/159) در النکاح. [مؤلف]
آلبانی در صحیح الجامع (3314) می‌گوید: صحیح است. [مصحح]
[3]- به روایت امام بخاری (6/363) در احادیث الأنبیاء. و امام مسلم (1768) در الرضاع.
[4]- به روایت امام مسلم (1218) در باب حج. و ابوداود (1905) در المناسک: و ابن ماجه (3074) و دارمی (49 – 2/44) هر دو مناسک و امام احمد (5/73). [مؤلف]
لفظ صحیح مسلم: «فَاتَّقُوا اللهَ فِی النِّسَاءِ، فَإِنَّکُمْ أَخَذْتُمُوهُنَّ بِأَمَانِ اللهِ، وَاسْتَحْلَلْتُمْ فُرُوجَهُنَّ بِکَلِمَةِ اللهِ». و طحاوی در شرح معانی الآثار نزدیک با الفاظی که مولف ذکر نموده، روایت کرده است: «أَلَا وَاتَّقُوا اللهَ - عَزَّ وَجَلَّ - فِی النِّسَاءِ ، فَإِنَّمَا هُنَّ عِنْدَکُمْ عَوَانٌ ، أَخَذْتُمُوهُنَّ بِأَمَانَةِ اللهِ - عَزَّ وَجَلَّ - وَاسْتَحْلَلْتُمْ فُرُوجَهُنَّ بِکَلِمَةِ اللهِ». [مصحح]