(52) تلقین لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله به شخص در حال احتضار (سکرات)

(52) تلقین لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله به شخص در حال احتضار (سکرات)

153- «مَنْ کَانَ آخِرُ کَلاَمِهِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ دَخَلَ الـجَنَّةَ»^([1]).

«هر کس آخرین سخنش «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ» باشد، وارد بهشت مى­گردد».

معنی کلمات حدیث:

لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ: یعنی کلمه توحید به صورت کامل: لااله الا الله محمد رسول الله.

رهنمود حدیث:

در این حدیث مژده­ی خیلی خوبی برای گوینده‌ی کلمه توحید در پایان زندگی و هنگام مرگ بیان شده است باید دانست که مردم هنگام مرگ بر دو نوع اند:

1-  یکی آن که خودش کلمه را بر زبان می‌آورد.

2-  کسی که گفتن کلمه برایش دشوار است. به چنین فردی باید کلمه را با مهربانی تمام تلقین نمود چنان‌که رسول اکرم ص فرمود: «لقنوا موتاکم لاإله إلاَّ الله» به کسانی که در حال مردن هستند کلمه را تلقین کنید. و اما حدیثی که می‌گوید میت را در قبر تلقین بدهید صحیح نمی‌باشد.

فوائد حدیث:

1-  کسی که با این کلمه از نظر گفتار و کردار و باور زندگی بکند امید زیادی می‌رود که خاتمه بالخیر شود و موفق به گفتن آن در آخرین لحظات زندگی شود.

چنان‌که خداوند می‌فرماید:

﴿یُثَبِّتُ ٱللَّهُ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِٱلۡقَوۡلِ ٱلثَّابِتِ فِی ٱلۡحَیَوٰةِ ٱلدُّنۡیَا وَفِی ٱلۡأٓخِرَةِۖ وَیُضِلُّ ٱللَّهُ ٱلظَّٰلِمِینَۚ وَیَفۡعَلُ ٱللَّهُ مَا یَشَآءُ٢٧﴾ [إبراهیم: 27].

«الله، مؤمنان را در زندگی دنیا و آخرت با سخن استوار، ثابت و پایدار می‌گرداند و الله ستمکاران را گمراه می‌کند و هر چه بخواهد، انجام می‌دهد».

2-  این کلمه شرایط و موانعی دارد که باید انسان مسلمان به خوبی آنها را فراگیرد و بداند.

3-  از علامات حسن خاتمه این است که انسان هنگام مرگ، مخلصانه این کلمه را بر زبان بیاورد و این باعث بخشیده شدن گناهانش می‌شود چرا که اخلاص از توبه و پشیمانی سرچشمه می‌گیرد.

---

[1]- ابوداود (3/190) و نگا: صحیح الجامع (5/432).

(51) دعای مریضی که از زندگی ناامید شده

(51) دعای مریضی که از زندگی ناامید شده

150- «اَللهم اغْفِرْ لِیْ وَارْحَمْنِیْ وَأَلْـحِقْنِیْ بِالرَّفِیْقِ اْلأَعْلَى»^([1]).

«بار الها! مرا ببخش، و بر من رحم کن، و مرا به رفیق أعلى ملحق ساز».

معنی کلمات حدیث:

الرَّفِیْقِ اْلأَعْلَى: پیامبران‌اند که در بالاترین مقام بهشت جای دارند.

رهنمود حدیث:

انسان مسلمان همواره از پروردگار خویش خواهان رحمت و مغفرت است به ویژه در بیماری‌ای که احتمال مرگ باشد. در چنین وضعیتی جانب امید به رحمت و عفو الهی بر جانب ترس غلبه پیدا می‌کند. و این با منعی که در مورد طلب نمودن مرگ آمده است در تضاد نیست به‌خاطر این که طلب نمودن مرگ هنگامی ممنوع است که شخص به‌خاطر رهایی از مصیبتی که دامنگیرش شده از روی اعتراض به قضا و قدر الهی مرگ را می‌طلبد نباید چنین کند بلکه خود را به الله متعال بسپارد «وإنا لله وإنا إلیه راجعون» را ورد زبان سازد.

فوائد حدیث:

1-  میزان ترس شدید رسول الله ص از پروردگار خویش در حالی که دارای بالاترین مقام بندگی است.

2-  اثبات این که رسول اکرم ص بشری است که از حالات بشری مانند گرسنگی، بیماری و مرگ برخوردار است و فرق وی با دیگران در این است که فرستاده‌ی الهی است از جنس بشر.

3-  رسول اکرم ص در حالی مرگ را انتخاب نمود که بین مرگ و زندگی اختیار داده شده بود و این جزو ویژگی‌های پیامبران است.

151- عایشه ل می‌گوید: پیامبر ص هنگام مرگ دست‌هایش را در آب فرو مى‌برد و صورتش را با آنها مسح مى‌کرد و مى‌فرمود:

«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ إِنَّ لِلْمَوْتِ لَسَکَرَاتٍ»^([2]).

«معبود بحقی جز الله وجود ندارد، همانا مرگ داراى سختى و دشوارى‌هایی است».

معنی کلمات حدیث:

سکرات: سختی و تلخی مرگ.

رهنمود حدیث:

رسول اکرم ص که محبوب‌ترین و بزرگوارترین و نزدیک‌ترین فرد نزد الله متعال است با سختی مرگ دست و پنجه نرم کرد و این به‌خاطر بالارفتن بیشتر مقام ایشان بود چنان که مادرمان عایشه می‌گوید: من دوست ندارم کسی دیگر با سختی‌ای که رسول اکرم ص در مرگ مواجه شد مواجه شود. در بعضی از روایات آمده که هنگام جان کندن و لحظات پایانی زندگی رسول الله، عبدالرحمان فرزند ابوبکر در حالی وارد شد که مسواکی در دست داشت رسول اکرم ص چشم به ایشان دوخت.عایشه ل فهمید که رسول اکرم ص مسواک را می‌خواهد. عایشه آن را از دست عبدالرحمان گرفت و جوید و در دهان رسول اکرم ص گذاشت و دهان مبارک ایشان را مسواک زد.

فوائد حدیث:

1-  مقام والای عایشه ل که رسول اکرمص در ایام بیماری از بقیه همسرانش اجازه خواست تا در خانه‌ی او بماند.

2-  یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌ها در این لحظه آن است که انسان، موفق به خواندن کلمه توحید باشد.

3-  سختی مرگ و تشویق برای آمادگی عملی جهت مواجه شدن با آن.

152- و همچنین این دعا را مى‌خواند: «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَاللهُ أَکْبَرُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ لَهُ الْـمُلْکُ وَلَهُ الْـحَمْدُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ»^([3]).

ترجمه‌اش در اذکار قبل بیان شده است.

رهنمود حدیث:

در ایام بیماری مشروع است که گفتن این ورد در برگیرنده توحید و نفی شرک بوده امر را به الله که تقدیر در دست اوست می‌سپارد و در پایان رسول اکرم ص فرموده است: الله در جواب بنده‌اش که این ورد را می‌خواند می‌گوید: «لا اله الا انا وأنا اکبر» «جز من معبودی نیست و من بزرگ‌ترم».

فوائد حدیث:

1-  فضیلت کسی که این ذکر را با یقین بخواند سپس بمیرد چنان‌که رسول‌اکرمص فرمود: هر کس آن را در بیماری بخواند و بمیرد آتش دوزخ به او اصابت نمی‌کند.

2-  انسان مسلمان با توحید و بندگی الله متعال زنده است و با آن می‌میرد.

---

[1]- بخارى (7/10) و مسلم (4/1893).

[2]- بخارى مع الفتح (8/144) و در حدیث مسواک زدن نیز بیان شده است.

[3]- ترمذى و ابن ماجه. و نگا: صحیح ترمذى (3/152) ناصرالدین ألبانى.

(50) فضیلت عیادت مریض

(50) فضیلت عیادت مریض

149- رسول الله ص فرمودند: «إِذَا عَادَ الرَّجُلُ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ، مَشَى فِی خِرَافَةِ الْجَنَّةِ حَتَّى یَجْلِسَ، فَإِذَا جَلَسَ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ، فَإِنْ کَانَ غُدْوَةً صَلَّى عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ حَتَّى یُمْسِیَ، وَإِنْ کَانَ مَسَاءً صَلَّى عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ حَتَّى یُصْبِحَ». «هرگاه کسی به عیادت مسلمانی برود، تا وقتى که آنجا مى‌رود و مى‌نشیند، در میان میوه‌هاى چیده شده‌ى بهشت، قدم بر مى‌دارد، و زمانى که آنجا می‌نشیند، رحمت او را فرا مى‌گیرد، و اگر هنگام صبح به عیادت برود، هفتاد هزار فرشته تا شب بر او درود مى‌فرستند و اگر شب هنگام به عیادت بیماری برود، هفتاد هزار فرشته تا صبح بر او درود مى‌فرستند»^([1]).

معنی کلمات حدیث:

عَادَ: عیادت کند.

خِرَافَةِ الْجَنَّةِ: میوه‌های بهشت.

غَمَرَتْهُ: در بر می‌گیرد.

صَلَّى عَلَیْهِ: برایش طلب آمرزش می‌کنند.

رهنمود حدیث:

این حدیث بیان‌گر فضل بیکران الهی در مورد کسی است که به عیادت بیماری صرفا جهت خشنود ساختن الله برود. رسول اکرم ص عیادت کننده را مانند کسی دانست که به گشت و گذار در باغ‌ها و میوه‌های بهشت می‌پردازد و علاوه بر آن، هفتاد هزار فرشته در حق وی طلب آمرزش می‌نماید و با این کلمات که در حدیث دیگری آمده اند مورد خطاب قرار می‌گیرد خوش آمدی، قدمت مبارک به جایگاهی در بهشت دست یافتی.

فوائد حدیث:

1-  کوتاه عیادت نمودن و رعایت سایر آداب عیادت، جزو سنت‌های رسول اکرم ص است.

2-  عیادت هر بیمار باید طبق شرائط و روحیات او باشد.

3-  بیان پاداش صبر، برای بیمار.

4-  مشروعیت رفتن به عیادت بیمار چه بیماری معمولی و چه مهم و خطرناک باشد.

---

[1]- ترمذى و ابن ماجه وأحمد، ونگا: صحیح ابن ماجه (1/244) و صحیح ترمذى (1/286)، و احمد شاکر آنرا صحیح دانسته است.

(49) دعا برای مریض هنگام عیادتش

(49) دعا برای مریض هنگام عیادتش

147- رسول اکرم ص هنگامی که به عیادت بیماری می‌رفت می‌گفت: «لاَ بَأْسَ طَهُوْرٌ إِنْ شَاءَ اللهُ» [بخارى مع الفتح 10/118].

«هیچ باکى نیست، این بیمارى به خواست الله، پاک کنندهى [گناهان] است».

معنی کلمات حدیث:

طَهُوْرٌ: پاک کننده از گناه.

رهنمود حدیث:

این حدیث بیان‌گر این است که بیماری باعث کفاره گناهان می‌شود چرا که نوعی بلا و مصیبت است که به انسان مسلمان می‌رسد. البته این مشروط به صبر و رضا به قضای الهی و عدم بی‌صبری و داد و فریاد است. به هر حال بیماری برای انسان صابر دو اجر دارد یکی دعای خیر عیادت کننده که برای تندرستی او دعا می‌کند دیگری بخشیده شدن گناهان بیمار و این بخششی است از جانب الله متعال.

فوائد حدیث:

1-  تواضع و فروتنی رسول اکرم ص که در مورد یکایک اصحاب چه کوچک و چه بزرگ پرس و جو می‌نمود.

2-  مژده دادن بیمار به عافیتی از جانب الله و بخشش گناهانش.

3-  بیمار باید نسبت به الله، حسن ظن و امید خیر و بهبودی داشته باشد و ناامید نشود.

148- هر مسلمانی به عیادت بیماری برود و این دعا را هفت بار بخواند اگر اجلش نرسیده باشد شفا خواهد یافت.

«أَسْأَلُ اللهَ الْعَظِیْمَ رَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِیْمِ أَنْ یَشْفِیَکَ». (هفت بار بخواند)^([1]).

«از الله عظیم، پروردگار عرش بزرگ، مى‌خواهم که تو را شفا دهد».

معنی کلمات حدیث:

عوفی: از عافیت یعنی تندرست می‌شود (این کلمه در اصل حدیث، وجود دارد).

رهنمود حدیث:

در این دعا با توسل به اسما و صفات الهی برای بیمار طلب شفا می‌کنیم چرا که شفا دهنده‌ی حقیقی الله متعال است بنابراین مسلمان گرچه در مداوای بیماری از اسباب مباح استفاده می‌کند ولی اعتقاد بر این دارد که اسباب بدون دستور و خواست الله تاثیری ندارند و این بدان معنا نیست که نباید دنبال طبیب و دارو رفت.

فوائد حدیث:

1-  عیادت بیمار یکی از حقوق مسلمان بر مسلمان است.

2-  عیادت بیمار باعث شکر نعمت تندرستی می‌شود.

3-  قضا و قدر الهی در کل به نفع انسان است چه در دنیا و چه در آخرت.

---

[1]- ترمذى وابوداود، و نگا: صحیح ترمذى (2/210) و صحیح الجامع (5/180).

(48) دعا برای محافظت فرزند

(48) دعا برای محافظت فرزند

146- رسول الله ص با خواندن این کلمات، حسن و حسین  ب را به الله مى‌سپرد تا آنها را حفاظت کند: «أُعِیْذُکُمَا بِکَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّةِ مِنْ کُلِّ شَیْطَانِ وَهَامَّةٍ، وَمِنْ کُلِّ عَیْنٍ لاَمَّةٍ» [بخارى 4/119 به روایت ابن عباس ب].

«من شما دو نفر (حسن و حسین) را به وسیله‌ى کلمات کامل الله از بدى هر شیطان و جانور زهردار و زخم چشم به الله مى‌سپارم».

معنی کلمات حدیث:

هَامَّةٍ: هر جانور زهر دار.

لاَمَّةٍ: ترسناک.

رهنمود حدیث:

رسول اکرم ص نوه‌هایش حسن و حسین را با این ورد به پناه الله در می‌آورد و می‌فرمود: پدرتان ابراهیم ÷ فرزندانش؛ اسماعیل و اسحاق؛ را با همین دعا به پناه الله در می‌آورد. در این دعا خاطر نشان شده که کلمات و سخنان الله متعال، کامل و فاقد نقص و عیب هستند.

فوائد حدیث:

1-  مستحب است که این دعا جهت حفاظت کودکان از شر شیطان انس و جن و از شر چشم زخم و حسد بر آنها خوانده شود.

2-  اثبات صفت کلام برای الله متعال که هر طور بخواهد و هر جا بخواهد آن گونه که شایسته اوست سخن می‌گوید.