(97) دعای ورود به روستا یا شهر

(97) دعای ورود به روستا یا شهر

208ـ «اَللهم رَبَّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ وَمَا أَظْلَلْنَ، وَرَبَّ اْلأَرْضِیْنَ السَّبْعِ وَمَا أَقْلَلْنَ، وَرَبَّ الشَیَاطِیْنِ وَمَا أَضْلَلْنَ، وَرَبَّ الرِّیَاحِ وَمَا ذَرَیْنَ. أَسْأَلُکَ خَیْرَ هَذِهِ الْقَرْیَةِ وَخَیْرَ أَهْلِهَا، وَخَیْرَ مَا فِیْهَا، وَأَعُوْذُ بِکَ مِنْ شَرِّهَا، وَشَرِّ أَهْلِهَا، وَشَرِّ مَا فِیْهَا»^([1]).

«بار الها! اى پروردگار هفت آسمان و آنچه زیر آنها قرار دارد، اى پروردگار زمین‌هاى هفت گانه و آنچه بر روى آنها قرار دارد، و اى پروردگارِ شیطان‌ها و آنچه که آن‌ها گمراه کرده‌اند، و اى پروردگار بادها و آنچه که آنها به حرکت در مى‌آورند، من از تو خیر این آبادى، و خیر ساکنان، و خیر آنچه در آن هست را مسألت مى‌نمایم، و از بدى آن، و بدى ساکنان آن، و بدى آنچه در آن قرار دارد، به تو پناه مى‌برم».

کلمات حدیث

أَظْلَلْنَ: بر آن سایه انداخته‌اند.

أَقْلَلْنَ: با خود حمل نموده‌اند.

ذَرَیْنَ: پراکنده کرده‌اند چنانکه در فرمایش الله ﴿وَٱلذَّٰرِیَٰتِ ذَرۡوٗا١﴾ [الذاریات: 1] آمده است.

رهنمود حدیث

مستحب است الله متعال را به نیکوترین وجه ستایش کرد این دعا در برگیرنده‌ی جملاتی است که بیانگر ربوبیت الله متعال است و هر آنچه در جهان پیدا و ناپیدا و جهان بالا و پائین وجود دارد تحت قدرت و اراده‌ی الله حرکت می‌کنند. همچنین در این دعا از شر انسان‌های بدکردار به الله پناه خواسته شده چرا که موهای پیشانی همه‌ی بندگان فقط در دست الله متعال می‌باشد.

فوائد حدیث

1-  استحباب گفتن این دعا هنگام عبور از کنار روستاها، شهرها و یا هنگام ورود به آن.

2-  ذکر الله متعال چه در سفر چه در اقامت باعث طمأنینه و آرامش قلب و تقویت جسم می‌شود.

3-  اظهار فقر و ناتوانی دائمی در پیشگاه الله تعالی.

---

[1]- حاکم (2/100) و آن‌را صحیح دانسته و ذهبی با حاکم موافقت کرده است. و ابن سنی شماره‌ى (524)، و حافظ ابن حجر در کتاب: تخریج الأذکار (5/154) آنرا حسن دانسته است. ابن باز گفته است: این حدیث را نسائی با سند حسن روایت کرده است، نگا: کتاب: (تحفة الأخیار ص 37) أثر شیخ عبدالعزیز بن باز.

(96) دعای سفر

(96) دعای سفر

207ـ اللهُ أَکْبَرُ، اللهُ أَکْبَرُ، اللهُ أَکْبَرُ ﴿سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَٰذَا وَمَا کُنَّا لَهُۥ مُقۡرِنِینَ١٣ وَإِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ١٤﴾ [الزخرف: 13-14]. «پاک است کسى که این را براى ما رام کرد و[گرنه‌] ما را یاراى [رام‌ساختن‌] آنها نبود، و به راستى که ما به سوى پروردگارمان بازخواهیم گشت».

«اَللهم إِنَّا نَسْأَلُکَ فِیْ سَفَرِنَا هَذَا الْبِرَّ وَالتَّقْوَى، وَمِنَ الْعَمَلِ مَا تَرْضَى، اَللهم هَوِّنْ عَلَیْنَا سَفَرَنَا هَذَا وَاطْوِ عَنَّا بُعْدَهُ، اَللهم أَنْتَ الصَّاحِبُ فِیْ السَّفَرِ، وَالـْخَلِیْفَةُ فِیْ اْلأَهْلِ، اَللهم إِنِّیْ أَعُوْذُ بِکَ مِنْ وَعَثَاءِ السَّفَرِ، وَکَآبَةِ الْـمَنْظَرِ، وَسُوْءِ الْـمُنْقَلَبِ فِیْ الْـمَالِ وَاْلأَهْلِ».

وهنگام باز گشت از سفر، علاوه بر دعاى فوق، کلمات زیر را به آن بیفزاید: «آیِبُوْنَ، تَائِبُوْنَ، عَابِدُوْنَ، لِرَبِّنَا حَامِدُوْنَ» [مسلم 2/998].

«الله اکبر، الله اکبر، الله اکبر «پاک است آن ذاتى که این مرکب را در اختیار ما قرار داد در حالى که ما نمى‌توانستیم آن‌را مسخّر گردانیم». «الهى! ما در این سفر خواهان نیکى و تقوى و عملى هستیم که باعث خشنودى تو باشد. بار الها! این سفر را براى ما آسان بگردان و دورى راه را براى ما نزدیک کن. اى الله! تویى همراه ما در این سفر، و تو جانشین ما در خانواده هستى. بار الها! از مشقت‌هاى سفر، و دیدن مناظر غم انگیز، و تحول ناگوار در مال و خانواده به تو پناه مى‌برم». و هنگام بازگشت، اضافه کند: ما توبه کنان، عبادت کنان، و ستایش کنان براى پروردگارمان، در حال بازگشت هستیم».

کلمات حدیث

1-  الْبِرَّ: عمل و اخلاق نیک.

2-  وَعَثَاءِ السَّفَرِ: سختی سفر.

3-  کَآبَةِ الْـمَنْظَرِ: مناظر و احوال ناگوار در امر خود، خانواده و مال خویش.

4-  آیِبُوْنَ: در حال بازگشت و رجوع.

رهنمود حدیث:

 در این حدیث وقت و محل این دعا بیان شده که در آغاز سوار شدن بر مرکب جهت مسافرت است همچنین در این دعا از الله توفیق انجام کار نیکی که موجب رضای او باشد مانند سفر برای جهاد، حج، عمره، کسب روزی حلال، تحصیل علم شرعی و غیره خواسته شده و نیز از وی طلب تقوا کرده چرا که انسان به‌وسیله‌ی تقوا توفیق انجام کار خیر و باز آمدن از کار بد را می‌یابد. همچنین در این دعا کیفیت سپردن کارها به الله متعال بیان شده است.

فوائد حدیث

1-  استحباب گفتن این دعا در آغاز سفر و همچنین هنگام بازگشت از سفر با افزودن چند کلمه که در حدیث بیان شده‌اند.

2-  از الله برای سفر خویش طلب توفیق نمودن چرا که سفر عذابی بیش نیست.

3-  اثبات این مطلب که الله تعالی مسلط و محیط بر هر چیزی است او هم با مسافر است و هم جانشین وی در مال و خانواده‌اش می‌باشد.

4-  استحباب دعا کردن هنگام مسافرت چرا که دعای مسافر مورد قبول الله واقع می‌شود.

(95) دعای سوار شدن بر مرکب

(95) دعای سوار شدن بر مرکب

206ـ بِسْمِ اللهِ، اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ ﴿سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَٰذَا وَمَا کُنَّا لَهُۥ مُقۡرِنِینَ١٣ وَإِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ١٤﴾.

«اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ، اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ، اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ، اللهُ أَکْبَرُ، اللهُ أَکْبَرُ، اللهُ أَکْبَرُ، سُبْحَانَکَ اَللهم إِنِّیْ ظَلَمْتُ نَفْسِیْ فَاغْفِرْ لِیْ، فَإِنَّهُ لاَ یَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ»^([1]).

«به نام الله! حمد از آنِ الله است، پاک است آن ذاتى که این مرکب را در اختیار ما قرار داد در حالى که ما نمى‌توانستیم آن را مسخّر گردانیم، همانا بازگشت ما به‌سوى پروردگار است، آنگاه سه بار «الْـحَمْدُ لله»، و سه بار «الله اکبر»، و یک بار «لا إله إلاَّ الله» بخواند، و سپس بگوید: اى الله! تو پاک و منزّهى، من بر خود ستم نموده‌ام، مرا ببخشاى، چرا که جز تو کسى دیگر گناهان را نمى‌آمرزد».

کلمات حدیث

مقرنین: نمی‌توانستیم بر آن تسلط یابیم.

منقلبون: برخواهیم گشت.

رهنمون حدیث

شایسته است که انسان مسلمان شکر نعمت‌های الله متعال را بجا آورد به‌ویژه هنگام استفاده از آنها او را سپاس گوید. چرا که اگر الله این حیوانات غول پیکر و یا وسایل نقلیه‌ی امروزی را که به‌ مراتب از انسان بزرگتر و قوی‌تر هستند برای انسان رام نمی‌کرد هرگز قادر به استفاده از آنان نبودیم. پس شایسته است که هنگام سوار شدن بر مرکب چه حیوان باشد و چه وسیله‌ی دیگری، با گذاشتن پا روی رکاب، «الحمد لله» بگوئیم سپس دعای فوق را بخوانیم.

1-  استحباب زیاد ذکر گفتن در هر حال به‌ویژه هنگام استفاده از نعمت‌های الهی.

2-  زیاد استغفار گفتن به انسان کمک می‌کند تا کوتاهی‌های خود در عبادت الله را جبران نماید.

3-  شیفتگی صحابه در پیروی از سنت و روش زندگی رسول اکرم ص.

4-  اعتراف به اینکه انسان در هر کاری نیازمند الله متعال می‌باشد.

---

[1]- ابوداود (3/34) و ترمذى (5/501)، و نگا: صحیح ترمذى (3/156).

(94) دعای بدفالی

(94) دعای بدفالی

205ـ «اَللهم لاَ طَیْرَ إِلاَّ طَیْرُکَ، وَلاَ خَیْرَ إِلاَّ خَیْرُکَ، وَلاَ إِلَهَ غَیْرُکَ»^([1]).

«الهى! هیچگونه بدفالى‌اى وجود ندارد مگر آنچه تو بخواهى [فال بد زدن هیچ تأثیرى ندارد] و بجز خیر تو، هیچ خیری وجود ندارد، و بجز تو معبود بحقی نیست».

کلمات حدیث

الطیرة: به فال گرفتن چیزی.

رهنمود حدیث

در این حدیث تمامی رسوم و عادات جاهلی و شرک آمیز دوران جاهلی، باطل اعلام شده‌اند. در آن زمان مردم را عادت بر این بود که اگر قصد سفر یا انجام کاری می‌نمودند با تکیه به پرندگان حرکت می‌کردند اگر پرنده به سمت راست پرواز می‌کرد آن‌را به نیک فالی می‌گرفتند و به سفرشان ادامه داده، کارشان را انجام می‌دادند و اگر به سمت چپ پرواز می‌نمود دست نگه می‌داشتند. وقتی اسلام پا به عرصه گذاشت، این عملکرد زشت را باطل اعلام نمود چرا که چنین اعتقادی، گمان بد نسبت به الله محسوب می‌شود و از طرفی وسوسه و ترسی است که از طرف شیطان القا می‌شود. بخت آزمایی و سایر کارهای دیگری که در این زمینه انجام می‌گیرد جزو اعمال شرک‌آمیز و منافی با کمال توحید می‌باشند و باید از آنها شدیداً پرهیز نمود.

فوائد حدیث

1-  استحباب خواندن دعای فوق هنگام وسوسه شیطان به فال بد و غیره.

2-  توکل بر الله باعث قطع وسواس نسبت به فال بد می‌شود و این به برکت توحید است.

3-  اثبات این امر که همه‌ی کارها طبق تقدیر الله پیش می‌رود و چیزی خارج از خواست و اراده‌ی ایشان نیست.

4-  البته میان فال بد و نیک فرق است رسول اکرم ص به فالی گفته‌اند فال نیک که پس از شنیدن سخن نیکی در نظر گرفته می‌شود چنین فالی در واقع نوعی حسن ظن نسبت به پروردگار است.

---

[1]- أحمد (2/220) وابن السنى شماره‌ى (292) و ألبانى در کتاب: الأحادیث الصحیحة (3/54) شماره‌ى (1065) آن را صحیح دانسته است. اما رسول الله ص فال نیک را مى‌پسندیدند، لذا وقتى که از مردى سخن خوبى را شنیدند آن را پسندیدند و فرمودند: «أَخَذْنَا فَأْلَکَ مِنْ فِیْکَ». «فال نیک تو را از دهانت گرفتیم». ابوداود وأحمد، وألبانی در کتاب: الأحادیث الصحیحة (2/363) آنرا صحیح دانسته است. و أبو الشیخ در کتاب: أخلاق النبی ص ص (270).

(93) دعا برای کسی که می‌گوید: الله به شما برکت دهد

(93) دعا برای کسی که می‌گوید: الله به شما برکت دهد

204ـ عایشه ل می‌گوید: به رسول اکرم ص گوشت گوسفندی هدیه دادند فرمود: آن‌را تقسیم کنید – راوی می‌گوید- هرگاه خادم (گوشت را به همسایه‌ها می‌رسانید و بر می‌گشت عایشه ل می‌پرسید: چه گفتند: او می‌گفت: آنها گفتند: «بارک الله فیکم» «الله به شما برکت دهد» عایشه ل نیز در جواب می‌گفت: «وفیهم بارک الله» «یعنی الله به آنها برکت دهد» و می‌افزود: این جواب دعای آنها است و اما پاداش ما نزد الله متعال محفوظ است^([1]).

رهنمود حدیث

این حدیث بیانگر سیمای زندگی پر مهر و محبت و دلسوزی صحابه است که بر اساس  رهنمودهای رسول اکرم ص به فکر یکدیگر بودند.

فوائد حدیث

1-  مشروعیت این دعا به‌خاطر عمل ام المؤمنین عایشه ل است.

2-  تشویق به همدردی و همکاری با همسایگان و دوستان و گرفتن دست آنها در تنگ دستی.

3-  دعوت اسلام به استحکام روابط ایمانی با کردار و گفتار.

4-  داشتن امید پاداش صرفاً از الله متعال.

---

[1]- ابن السنى ص (138) شماره‌ى (278)، و نگا: کتاب: الوابل الصیب أثر ابن قیم (304) تحقیق بشیر محمد عیون.