مواعظ پیامبر

مواعظ پیامبر ج

در حدیث متفق علیه از ابی وائل روایت شده که فرمود: «عبداللّه بن مسعود س هر پنج شنبه برای مردم موعظه می‌کرد که مردی به او گفت: ای ابو عبدالرّحمن! من بسیار دوست دارم که شما هر روز برای ما موعظه و نصیحت می‌کردی! عبداللّه گفت: چیزی که مرا از این کار منع می‌کند آن است که دوست ندارم که شما را خسته کنم و گاه به گاه برای شما موعظه می‌کنم همان طور که پیامبر ج برای ما گاه به گاه موعظه می‌کرد که مبادا مارا خسته کند».

این حدیث یکی از رفتارهای معمول در زندگی پیامبر ج را به مان نشان می‌دهد که عبداللّه بن مسعود س با انجام دادنِ آن، آن را برای‌مان نقل می‌کند و سپس هم با گفتار خود بر آن تأکید می‌نماید؛ چنان‌که او مردم را هر روزِ پنج شنبه نصیحت می‌کرد، یعنی یک بار در هفته، و بر آن نمی‌افزود گرچه که شنوندگان درخواستِ افزایش دادن آن را داشتند؛ او به آن‌ها خبر می‌دهد که پیامبر ج نیز چنین می‌کرد. ملاحظه می‌شود که عبداللّه در ابتدا می‌خواهد که پای بندیِ عملی به سنّتِ آن حضرت ج داشته باشد و سپس حکمت آن را توضیح می‌دهد.

از جمله فایده‌های حدیث مذکور که به موضوع ما مربوط می‌شود این امور است:

1.     این‌که پیامبر ج مردم را نصیحت می‌کرد ولی نه زیاد تا موعظه‌ی زیاد منجر به خستگی آنان نشود.

2.     این نصایح غیر از احکامی بود که از راه وحی نازل می‌شد چیزی که تبلیغِ فوری و بی درنگِ آن لازم است خصوصاً اگر که به زمان محدودی هم مربوط می‌شد؛ و این یعنی آن‌که موضوعِ این پند‌ها، نصیحت و یاد‌آوریِ چیزهایی بود که قبلاً شرح داده شده بود، یا چیزهایی که مربوط به جوانب اخلاقی یا روز آخرت و غیره می‌شد.

3.     این‌که صحابه‌ی حضرت ج و از جمله، عبداللّه بن مسعود و غیر وی -خدا از آنان خشنود باد- نقش خود را در اجرای وظیفه‌ی خویش در موعظه و نصیحت مردم بعد از وفاتِ پیامبر ج شروع و ایفا کردند.

4.     این‌که اصحاب در همه‌ی اعمال‌شان، از نظر شکلی و محتوایی به پیامبر ج اقتدا می‌کردند.

آیات کریمه‌ی قرآن هم بر آنچه که در حدیث در موردِ ضرورت موعظه و نصیحت آمده تأکید می‌کنند، که از جمله‌ی آن‌هاست قول خداوند متعال که: ﴿وَذَکِّرۡ فَإِنَّ ٱلذِّکۡرَىٰ تَنفَعُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ٥٥﴾ [الذاریات: 55].

«و پند ده زیرا پند به مؤمنان نفع می‌رساند»

عرباض بن ساریه س برای ما بیان می‌کند که نصیحت و موعظه‌ی پیامبر ج چگونه بود، چنان‌که یک مجلس از مجالسِ وعظ آن حضرت ج را برای ما نقل می‌کند و می‌گوید: «روزی پیامبر ج برای ما امامتِ نماز کردند و سپس به ما رو کردند و برای‌مان موعظه‌ای رسا و بلیغ فرمودند که بر اثر آن اشک از چشم‌ها سرازیر شد و قلب‌ها ترسان شدند، و کسی گفت: ای رسول خدا ج! این موعظه گویی که موعظه‌ی کسی است که خدا حافظی می‌کند؟! ما را به چه چیزی سفارش می‌فرمایید؟ فرمود: «شما را سفارش می‌کنم به تقوای خداوند و به شنیدن و اطاعت کردن (از دستورات الهی و نیک) اگرچه که از طرف برده‌ای حبشی هم‌باشد، زیرا هرکس از شما که بعد از من بماند و زندگی کند، اختلافات زیادی خواهد دید؛ پس بر شما (واجب) است که به سنّتِ جانشینان (خلفای) راشد و هدایت یافته بعد از من پای‌بند باشید و با چنگ و دندان به آن چنگ بزنید، و از چیزهای نو ظهور (وارده در دین) بر حذر باشید، زیرا که هر امر جدیدی (در دین) یک بدعت است و هر بدعتی هم گمراهی است».[1]

---

[1]- حدیث را ابو داود به رقم 4607 و تِرمذی به شماره‌ی 2676 آورده‌اند و ترمذی گفته که: این حدیث، حدیث، صحیح حسن می‌باشد.

پیشگفتار

پیشگفتار

حمد و سپاس بی‌کران برای پروردگار عالمیان و صلاة و سلام فراوان بر بهترین رسولان حضرت محمد مصطفی و بر همه‌ی آل و یاران و پیروان او، و نفرین و خواری هردو سرای بر دشمنان آنان باد.

خواننده‌ی عزیز، با توجه به این که جامعه‌ی امروز ما با سنت و اخلاق رسول گرامی روز به روز فاصله‌اش بیشتر و بیشتر شده است و احادیث گهربار پیامبر ج همچون کلام خداوند (قرآن) غریب و مهجور افتاده است، و کوشش مردم برای کسب معنویت به پایین‌ترین درجه رسیده و در عوض تلاش آنان برای اکتساب مال و جاه شبانه روزی شده است، و بنا به آیه‌ی: ﴿وَذَکِّرۡ فَإِنَّ ٱلذِّکۡرَىٰ تَنفَعُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ٥٥﴾ [الذاریات: 55]. و به قاعده‌ی «ما لایُدرَکُ کُلُّهُ لا یُتْرکُ جُلُّه» خود را در این زمینه تا حدودی مسؤول دانستیم که جهت ترویج سنت نبوی کاری، هرچند کوچک، کرده باشیم. لذا بر آن شدیم تا قسمتی از کتاب «مواعظ الصحابه» تألیف آقای صالح احمد الشامی تحت عنوان «لحظاتی با سخنان دلنشین پیامبر ج» در اندازه‌ی کوچک و نصف جیبی جهت تسهیل در حفظ و حمل و نقل، تدوین و عرضه‌ی علاقه‌مندان کنیم. امید واریم مورد استفاده‌ی مسلمانان قرار گیرد و ما نیز شامل حدیثی که پیامبر ج می‌فرماید: «هرکس چهل حدیث از من را حفظ و به دیگران بیاموزد خداوند او را وارد بهشت می‌کند» واقع شویم. آمین.

وصلى الله على سىدنا محمد وآله وأصحابه أجمعین.

انتشارات کردستان