مقدّمه مؤلّف

مقدّمه مؤلّف

إِنَّ الْحَمْدَ لِلهِ، نَسْتَعِینُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا مَنْ یَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ یُضْلِلْ فَلاَ هَادِىَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ محمّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ﴿ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِی تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ إِنَّ ٱللَّهَ کَانَ عَلَیۡکُمۡ رَقِیبٗا١﴾ [النساء: 1] ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ١٠٢﴾ [آل‌عمران: 102] ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِیدٗا٧٠ یُصۡلِحۡ لَکُمۡ أَعۡمَٰلَکُمۡ وَیَغۡفِرۡ لَکُمۡ ذُنُوبَکُمۡۗ وَمَن یُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ فَازَ فَوۡزًا عَظِیمًا٧١﴾ [الأحزاب: 70-71].

امّا بعد، کتاب حاضر مجموعه­ای از أذکار و دعاهای قرآنی و نبوی ج و أسماء و صفات اللهأ است که در برگیرندۀ سه فصل می­باشد:

فصل اوّل: دعاهای قرآنی استخراج شده از قرآن کریم. دعاهای قرآنی با وجود فضیلت والای آن‌ها که کلام خداوند متعال و آموزشی جامع از طرف ایشان می­باشند، در اوج فصاحت و شیوایی، نمادی راستین از توحید و ایمان می­باشند. این دعاها والاترین و زیباترین نوع دعا و نیایش با پروردگار می­باشند، به گونه­ای که زیبایی نیایش با زیبایی آن‌ها، اوج زیبایی را خواهد داشت.

در جمع­آوری دعاهای قرآنی سعی گردیده است که سیاق و گویندۀ دعاها و فضیلت آن‌ها از دیدگاه قرآن مجید بیان گردد. البته دعاها با چنین وصفی، جامعیِّت و شمولیّت درخشش خود را نشان می­دهند که تمسّک به آن‌ها در هر حال و نیازی اسوه­ای ناب می­باشد تا در پرتو آن انسان نیاز و خواست خود را از پروردگارش بخواهد.^[1]

فصل دوّم: أذکار و دعاهای نبوی ج است که بیانی مستقیم از مناجات أشرفِ مخلوقات ج با ربِّ مخلوقاتأ می­باشد. بدون شک دعاهای پیامبر ج از جامعیّت کامل و خاص و سلامتی زیاد و نیز از منزلت و جایگاه خاصی برخوردارند، بدین خاطر ایشان ج بر تکرار آن‌ها مواظبت داشته و حتّی در مواردی بر آموزش آن‌ها به اصحابشش تأکید زیادی کرده­اند و آن‌ها نیز در حفظ و عمل بدانها حریص بوده و آن­ را به قسمتی از زندگی خود تبدیل کرده­اند. این أذکار و دعاها نمادی متین در ارتباط با خداوندأ در احوال و اوقات مختلف­اند که بندۀ مؤمن در پناه آن‌ها تلألؤ ایمان را در آسمان وجود خود خواهد دید و با دلی سرشار از ایمان و یاد خداوند خارِ اضطراب از عمق جان کنده و آرامش با عطر جاودانه از راه می­رسد.

در فصل مربوط به أذکار و دعاهای نبوی ج سعی بر آن بوده تا این أذکار از زوایای مختلف زندگی پیامبر عظیم الشأن ج انتخاب شوند و در عین حال اطمینان و یقین کامل در صحّت سند آن‌ها حاصل گردد.^[2] همچنین به فضیلت أذکار و احکام فقهی برخی از آن‌ها به استناد احادیث مربوطه اشاره شده است.

این دو فصل به بیان دعا و نیایشی می­پردازند که به وسیلۀ آن‌ها بندگی خداوندأ نشان داده می­شود؛ چراکه دعا بزرگ­ترین، ناب­ترین، زیباترین، محبوب­ترین، پاک­ترین و برترین عبادت­هاست. دعا وسیله­­ای آسان و راحت و همیشه در دسترس برای رفع سختی­ها و کسب نیازهاست. دعا وسیله­ای برای کسب محبّت خداوند و تقرّب جستن به آستان قدس اوست. دعا آن­قدر در نزد خداوند متعال والاست که عذاب را با آن بر می­دارد حتّی اگر وقوعش نزدیک و محقّق باشد و آن­قدر مهم است که ترک آن، موجب غضب خداوند را فراهم می­کند. با دقّت و توجّه به این دعاها، این امر استنباط می­گردد که نیاز و خواست زوایای مختلفی از زندگی بشر در هر حال و مقام نهفته است که با تمسّک به آن‌ها ارتباط با خداوندأ در اوج خود قرار می­گیرد به گونه­ای که رفع هر سختی و کسب هر نیازی با این أذکار و دعاهای ناب از خداوندأ خواسته می­شود.

فصل سوّم: أسماء و صفات اللهأ می­باشد که در آن به بیان و شرح أسماء و صفات الله و نیز بهرۀ مؤمن از آن به صورت مختصر و مفید پرداخته شده است تا به وسیلۀ آن‌ها انسان در مسیر عبودیّت قرار گیرد؛ چرا که بدون شناخت نام­های نیک خداوند و صفات ویأ که مدلول نام­های وی می­باشند،^[3] گام نهادن در این مسیر ناممکن است. انسان با شناخت آن‌ها موضع­گیری درونی خود را با آن‌ها تنظیم می­کند تا در مقام بندگی پروردگارأ قرار گیرد، و در پرتو أسماء حسنی و تجلّی و تأثیر آن‌ها، انسان تربیت و تزکیۀ مطلوب و لازم را پیدا خواهد کرد، البته این موقعی رخ می­دهد که تمامی أسماء حُسنی، هرکدام در بخش و زاویه­ای از وجود انسان تأثیر لازم را گذاشته و خصلت لاینفک وجود وی شده باشند.

أذکار و دعاهای قرآنی و نبوی ج و أسماء و صفات اللهأ علاوه بر اینکه زوایای مختلفی از زندگی را در برمی‌گیرند و هرکدام به نوعی مسیر عبادت و بندگی را مشخص می­کنند، در واقع پناهگاهی أمن و راستین از شیاطین إنس و جن و تفکّرات سقیم و راه­های کج و ناهموار و ناهمگون و ناگوار و نادرست و ناروا می­باشند و با دلبستگی و همراهی با این دعاها و شناخت صحیح از نام‌های خداوندأ، انسان علاوه بر اینکه ثواب زیاد و مقام خاص در دنیا و عُقبی شاملش می­گردد، بلکه باعث می­شود انسان تابعِ محض خداوندأ شود و خود را محتاجِ مطلق رحمت وی بداند تا در پرتو آن‌ها در مسیر رشد و شکوفائی قرار گیرد و هدف از آفرینش خود که فقط عبادت و بندگی برای خداوندأ می‌باشد را دریابد.

در این حال سرور و آرامشِ درون و روان برایش حاصل می­گردد و دل از پژمردگی و سستی و افسردگی و نفاق و بی­هویّتی و سردرگمی نجات پیدا می‌کند. این دعاها و أذکار و أسماء و صفات اللهأ پل ارتباطی انسان با خداوندأ هستند که انسان در راستای آن‌ها شور و شعف و خوشبختی و مسیری را درمی­یابد که به واقع گمشدۀ انسان امروزیست.

یونس یزدان­پرست

19تیر1392 هـ.ش

1رمضان1434 هـ.ق

---

[1]- در دعاهای قرآنی به دعاهای کفار و مشرکین در جهنم اشاره نشده است؛ زیرا هدف اصلی بیان دعاهایی بوده که انسان مسلمان با خواندن آن‌ها در این سرای فانی به مناجات و تقرّب به یزدان سبحانأ بپردازد.

[2]- جهت اختصار مفید کتاب سعی گردیده اسناد احادیث به صورت مختصر و مفید بیان گردند و تمامی راویان و جهت­های روایتِ حدیث به طور دقیق مورد بررسی قرار گرفته، تا اطمینان به صحّت آن‌ها در نهایت خود قرار گیرد. به گونه­ای که تمامی احادیث این کتاب صحیح و یا حَسَن می­باشند.

[3]- صفات خداوند مدلول اسماء وی می­باشند و همه آن‌ها نیز حُسنی و در اوج کمال هستند؛ چون منبع و سرچشمه آن‌ها یعنی؛ نام­هایش، حُسنی می­باشند. مثلاً: صفت رحمت مدلول رحمان و رحیم و أرحم الراحمین و یا صفت مُلک مدلول مَلِک و مالِکَ المُلک و... هستند.

دایره صفات خداوند از اسماء وی وسیعتر می­باشد. خداوندأ در صفات ثبوتیه برخی از صفات را در قرآن و سنّت برای خود ثابت نموده است مانند: حیات، قدرت، استواء بر عرش و... و در صفات سلبیّه برخی صفات را در قرآن و سنّت از خود سلب نموده است مانند: خواب، فراموشی، جهل و... که همه این صفات توقیفی بوده و در پرتو شریعت شناخته می­شوند. در شناخت صفات وی نباید تمثیل یعنی؛ شباهت­سازی با صفات دیگر مخلوقات و تکییف یعنی؛ کیفیّت­گذاری برای صفات خداوند انجام گیرد و یا آن‌ها را از خداوند سلب کرد و یا گفته شود که معنا و مفهوم آن‌ها برای ما مجهول بوده و هیچ راهی برای شناخت آن‌ها وجود ندارد.

      لازم به ذکر است که برخی از علما تعدادی از صفات خداوندأ را به عنوان اسماء اللهأ برشُمرده­اند که می­توان بخاطر رفع این مشکل، نام این قسمت اسماء و صفات اللهأ گذاشت تا شامل هر دو شده و مانع از تناقض گردد و هیچ خلافی در آن‌ها وجود ندارد و برای بیان آن‌ها از منهج جمهور علما تبعیّت شده است.