تواضع و فروتنی

تواضع و فروتنی

امام ندوی/ به رغم داشتن شایستگی‌های انسانی برجسته و دانش فراوان و منصب‌های مهم در جهان، بسیار متواضع و فروتن بودند و هرگاه در کنفرانس‌های جهانی شرکت می‌کرد، از اقامت در هتل‌های بزرگ که مقر مدعوین بود، پرهیز می‌کرد، حق جویی و فروتنی، ایثار و اخلاص، از صفات بارز ایشان به شمار می‌آمد، از اینجاست که علماء و دانشمندان و نویسندگان بزرگ و شخصیت‌های برجسته‌ی دنیای اسلام، به خدمات بی شائبه و فضایل غیر قابل انکار ایشان، اقرار و اعتراف داشته و دارند،^[1] چون در این مختصر مجال نقل و بازگویی همه صفات و شایستگی‌های ایشان وجودندارد، در یک جمله باید گفت: «دامان نگه تنگ و گل حسن تو بسیار»

---

[1]- نمونه‌هایی از اظهار نظرهای نام آوران جهان را در کتاب‌های «رسائل الأعلام» و «أبوالحسن الندوی، الإمام المفکر الداعیة الأدیب» مطالعه کنید.

جهانگردی و ارتباط با دنیای اسلام

جهانگردی و ارتباط با دنیای اسلام

امام ندوی، پیوسته در کنفرانس‌ها و سمینارهای علمی و تحقیقی کشورهای اسلامی و ممالک غربی شرکت می‌کرد و به منظور رساندن پیام اسلام به جهانیان، به اکثر کشورهای گیتی مسافرت می‌نمود و در بسیاری از نهضت‌های مردمی و جنبش‌ها و ارگان‌های دینی نقش فعال داشت و در شکل‌گیری، تداوم و ادامه‌ی حرکت آنان سهم به سزایی ایفا می‌کرد، امام ندوی/ بسیار مشتاق آن بود که جهان اسلام رهبری دنیا را به عهده گیرد و از پیروی کور کورانه و تقلید از بیگانگان اجتناب ورزد، به ویژه به سرزمین حجاز و جزیرة العرب توجه خاصی مبذول می‌داشت و همواره با سران عرب در تماس بود و به وسیله‌ی نامه‌های اندرزگونه و ملاقات‌های متعدد آن‌ها را به اجرای نظام و احکام اسلام در سرزمین‌های خود سفارش می‌کرد. امام به منظور بیداری مسلمین و رساندن پیام اسلام به جهانیان، مسافرت‌های متعددی به کشورهای مختلف دنیا، از جمله اروپا و آمریکا داشت، اما ندوی/ همواره از قبول و احراز پست‌های دولتی اجتناب می‌نمود ولی مسؤلیت‌های مذهبی و اجتماعی فراوانی را به عهده داشت که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

1-   عضو دایم و معاون شورای هیأت مؤسسان «رابطة العالم الإسلامی»، مکّه معظمه.

2-   عضو شورای عالی دانشگاه اسلامی، مدینه منوره.

3-   عضو کنفرانس اسلامی قدس.

4-   عضو کمیته اجرایی کنفرانس اسلامی بیروت.

5-   مدیر کل مجمع علمی اسلامی «ندوة العلماء» لکنو – هند.

6-   سرپرست دانشگاه دارالعلوم ندوة العلماء، لکنؤ.

7-   عضو هیأت مؤسسات شورای عالی جهانی دعوت اسلامی، قاهره.

8-   مؤسس و مسؤول مرکز تحقیقات و مطالعات اسلامی دانشگاه آکسفورد.

9-   عضو شورای سیاست گذاری مرکز پژوهش‌های اسلامی – ژنو.

10- رئیس بنیاد جهانی پژوهش‌های اسلامی، قاهره، مصر.

11- عضو شورای عالی امور دینی وزارت اوقاف، قاهره، مصر.

12- عضو مجمع علمی و آکادمی عربی، دمشق – سوریه.

13- عضو شورای دانشگاه دارالعلوم دیوبند – هند.

14- عضو شواری اجرایی «دارالمصنفین» اعظم کره – هند.

15- عضو دایرة المعارف عثمانی حیدر آباد – هند.

16- استاد (مهمان یا دعوتی سابق) دانشگاه‌های مدینه منوره و دمشق.

17- مدیر و مؤسس نهضت پیام انسانیت – هند.

18- عضو مجمع فقهی حجاز مقدس.

19- عضو شورای عالی جهانی مساجد.

20- عضو فدراسیون دانشگاه‌های اسلامی حجاز.

21- مؤسس و رییس بنیاد جهانی ادبیات اسلامی – ریاض.

22- عضو فرهنگستان زبان عرب، دمشق، قاهره و اردن.

23- عضو مؤسسه علمی و تحقیقی «آل البیت» اردن.

24- رییس سازمان دفاع از هویت اسلامی مسلمین هند.

25- عضو شورای عالی دانشگاه بین المللی اسلام آباد، هند.

26- مؤسس جمعیت تبشیر و جذب هندوها و غیر مسلمین به اسلام.

27- رییس سازمان آموزش دینی ولایت اتراپرادیش هند.

فعالیت‌های سیاسی

فعالیت‌های سیاسی

امام ندوی/ به کار تدریس و تألیف اکتفا نکرد و نسبت به حوادث جهان بی اعنا نبود، او معتقد بود که در زمان حاضر که دایره‌ی فعالیت‌های سیاسی بسیار گسترده شده است، لازم است که علما در سیاست سهیم باشند و آنان که دین را از سیاست جدا می‌دانند، در حقیقت مسلمانان را به خودکشی ملّی و اجتماعی فرا می‌خوانند، وی به همین منظور، دست به تشکیل سازمان‌ها و جنبش‌های ملی – اسلامی زد و حرکت‌هایی مانند جنبش «پیام انسانیت» و «شورای حمایت از حقوق مسلمین هند» و ده‌ها مؤسسه و سازمان دیگر را پایه گذاری کرد.

حقّا که ایشان امامی دور اندیش، دعوتگر و مصلحی حکیم بودند که همه‌ی دعوتگران و جنبش‌های بیدارگر اسلامی با هر نوع گرایش و طرز تفکری که داشتند، از افکار و اندیشه‌های والای ایشان الهام می‌گرفتند، از جنبش اخوان المسلمین گرفته تا نهضت دعوت و تبلیغ، که خود یکی از رهبران زنده‌ی آن بود، همگی ایشان را به عنوان پیشوا قبول داشتند و به خواست الهی رهنمودهای روشنگرانه و مخلصانه‌ی وی برای همیشه همچون خورشیدی فروزان فرا راه دعوتگران و مردان اندیشه و جهاد، پرتو افشانی، خواهد کرد.

گمان مبر که تو چون گذشتی جهان گذشت

هزار شمع بکشتند و انجمن باقی است

تألیفات

تألیفات

امام ندوی/ آثار و تألیفات بسیاری دارند که شمار آن‌ها به بیش از سیصد کتاب می‌رسد و ذکر عنوان تمامی آن‌ها از حوصله‌ی این مختصر خارج است، حدود سی کتاب از آثار ماندگار ایشان تاکنون به فارسی ترجمه شده است، که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان کتب زیر را نام برد:

1-   تاریخ دعوت و اصلاح، در پنج جلد که تاکنون فقط دو جلد آن منتشر شده است.

2-   حدود خسارت جهان و انحطاط مسلمین.

3-   نبرد ایدئولوژیک یا ارزیابی تمدن غرب.

4-   آیین زندگی.

5-   تفسیر سیاسی اسلام.

6-   نگرشی نوین بر تزکیه و احسان یا تصوف و عرفان.

7-   مولانا محمد الیاس و نهضت دعوت و تبلیغ.

8-   نبی رحمت.

9-   المرتضی.

10- به سوی مدینه.

ایجاد تحول در ادبیات و تاریخ نویسی

ایجاد تحول در ادبیات و تاریخ نویسی

حضرت سید/ هنگام تدریس، احساس نمود که محتوای برنامه درسی حوزه‌های علمیه، برای طلاب علوم دینی عصر حاضر کافی نیست، لذا در صدد بر آمد تا کتاب‌هایی را تألیف کند که در برنامه‌ی درسی به جای کتاب‌های قدیم مورد استفاده قرار گیرند و به همین منظور در نوزدهم آوریل سال 1981م. به برگزاری یک کنفرانس بین المللی، تحت عنوان «الندوة العالمیة للأدب الإسلامی» اقدام نمود و از ادیبان بزرگ عرب، دعوت به عمل آورد و تعدادی از کتاب‌های ادبی را که جهت تصویب در برنامه‌ی درسی حوزه‌ها تألیف کرده بود به آنان عرضه نمود که از جانب آن‌ها تأیید شد و از آن پس جزو برنامه‌های درسی حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های جهان اسلام قرار گرفتند.

همچنین پس از مطالعه و تحقیق در تاریخ اسلام، به این نتیجه رسید که، باید در سبک تاریخ نگاری تحولی به وجود آید، زیرا اکثر مؤرخان، به شرح حال پادشاهان و فتوحات فرمانروایان بسنده کرده‌اند و از ثبت فعالیت‌های اصلاحی و خدمات اجتماعی، طفره رفته‌اند، بنابراین کتاب «تاریخ دعوت و اصلاح» را در پنج جلد نوشت و زندگی نامه‌ی بسیاری از مصلحان و مجتهدان نامدار اسلامی و همچنین زندگی نامه‌ی خویش را که زندگی یک دعوتگر مصلح و مؤرخ چیره دست است و برای خوانندگان معلومات و تجربه‌های فراوانی دارد، به رشته تحریر در آورد.