نماز میت

نماز میت

نخست: مشروعیت آن

خداوند متعال نماز میت را برای گرامی‌داشت ارواح مسلمانانی که از خانۀ عمل به خانۀ حساب منتقل شده‌اند، مشروع ساخته است. این نماز یکی از شعایر بزرگ خداوند است که به واسطۀ آن بر بندگانش منت نهاده زیرا نشان دهندۀ محبت آنان نسبت به یکدیگر و در بر گیرندۀ والاترین معانی برادری است. این نماز همچنین شامل دعای مسلمان برای برادر و خواهر مسلمانش و همراهی با جنازۀ او تا محل دفنش هست که نشان دهندۀ استحکام رابطۀ دینی است. چه شعیرۀ زیبا و عظیمی! از خداوند متعال خواهانیم مردگان مسلمان را بیامرزد که وی شنوا و نزدیک است.

دوم: حکم نماز جنازه

نماز جنازه فرض کفایی است، یعنی اگر گروهی از مسلمانان آن را انجام دهد از گردن بقیه ساقط می‌شود، زیرا انجام این نماز از فعل رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ و همینطور گفتار وی ثابت است.([1])

سوم: شروط نماز جنازه

همان شرط‌های نماز فرض مانند نیت و مکلف بودن و رو به قبله کردن و پوشاندن عورت و پاک بودن لباس و بدن و جای نماز و مسلمان بودن نمازگزار برای نماز میت نیز لازم است.

برای میت نیز شرط است که مسلمان و پاک باشد و در صورت حضور در آن سرزمین در برابر نمازگزاران قرار گیرد.

چهارم: ارکان نماز میت

1-    ایستادن در صورت توان.

2-    چهار تکبیر.

3-    خواندن سورۀ فاتحه پس از تکبیر نخست.

4-    درود بر پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ پس از تکبیر دوم.

5-    دعا برای میت پس از تکبیر سوم.

6-    رعایت ترتیب ارکان.

7-    سلام دادن.

پنجم: روش نماز جنازه

در صورتی که میت مرد است امام کنار سر او می‌ایستد و در صورتی که زن است وسط وی می‌ایستد، سپس نمازگزاران پشت سر وی می‌ایستند؛ آنگاه تکبیر می‌گوید و سورۀ فاتحه را می‌خواند، سپس برای بار دوم تکبیر می‌گوید و بر پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ درود می‌فرستد. این درود همانند صلواتی است که در پایان تشهد دوم گفته می‌شود: «اللهم صَلِّ عَلی محمدٍ وعلی آلِ محمدٍ کما صَلَّیتَ عَلی إبراهیم وعَلی آلِ إبراهیم إنَّکَ حمیدٌ مَجید...» سپس تکبیر سوم را می‌گوید و برای میت و خودش و پدر و مادرش و دیگر مسلمانان دعا می‌کند، و در پایان تکبیر چهارم را می‌گوید و کمی می‌ایستد و سپس یک سلام به دست راست خود می‌دهد.

ششم: برخی از مسائل مهم دربارۀ نماز جنازه([2])

1-    کسی که به یک یا چند تکبیر نماز نرسید [پس از پایان نماز] آن را به همان صورت قضا می‌کند، و اگر آن را قضا نکرد و همراه امام سلام داد نیز نمازش صحیح است.

2-    اگر جنازۀ مسلمانان و کافران یکجا بود [و قابل تشخیص نبود] جایز است که بر همۀ آن‌ها نماز گزارد و در دل نیت نماز بر مسلمانان نماید.

3-    جنین سِقط شده اگر چهار ماه یا بیشتر داشته باشد غسل داده شده و بر آن نماز خوانده می‌شود.

4-    اگر به سبب سوختگی شدید یا چند پاره بودن نتوان جنازه‌ای را غسل داد آن را تیمم می‌دهند. همچنین نماز خواندن بر تکه‌هایی از بدن میت جایز است.

5-    کسی که پیش از نماز میت، دفن شده می‌توان بر قبر وی نماز میت خواند.

---

[1]- المغنی (۲/ ۳۴۴).

[2]- مختصر الفقه الإسلامی (۷۵-۷۶).

نماز تراویح

نماز تراویح

نماز تراویح برای مردان و زنان مستحب است. این نماز پس از نماز عشاء خوانده می‌شود و وقت آن تا پایان شب است. این نماز را می‌توان به صورت جماعت یا فردی خواند، اما به جماعت خواندن آن بهتر است.

دلیل فضیلت نماز تراویح این سخن رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ است که می‌فرماید: «هر که رمضان را از روی ایمان و انتظار پاداش به نماز ایستد، گناهان گذشته‌اش آمرزیده می‌شود».([1])

تعداد رکعات نماز تراویح: بر اساس قوی‌ترین اقوال نماز تراویح یازده یا سیزده رکعت است که قیام و رکوع و سجدۀ آن طولانی است. دلیل این قول، حدیث عائشه ـ رضی الله عنها ـ است که وقتی از وی دربارۀ نماز رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ در رمضان پرسیدند، فرمود: «ایشان در رمضان و غیر رمضان بیش از یازده رکعت نمی‌خواند؛ [نخست] چهار رکعت می‌خواند که از زیبایی و طولانی بودنش نپرس! سپس چهار رکعت دیگر می‌خواند که دربارۀ زیبایی و طولانی بودن آن نپرس! سپس سه رکعت می‌خواند».([2])

دربارۀ سیزده رکعت بودن نماز تراویح از ابن عباس ـ رضی الله عنهما ـ روایت است که گفت: نماز پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ در شب سیزده رکعت بود.([3])

---

[1]- به روایت بخاری در کتاب صلاة التراویح، باب «فضل من قام رمضان» (۲۰۱۰).

[2]- به روایت بخاری در کتاب التهجد، باب «قیام النبی صلی الله علیه وسلم» (۱۱۴۷) و مسلم در کتاب صلاة المسافرین، باب «صلاة اللیل» (۷۳۸).

[3]- به روایت بخاری در کتاب التهجد، باب «کیف صلاة النبی صلی الله علیه وسلم» (۱۱۳۸) و مسلم در کتاب صلاة المسافرین، باب «الدعاء فی صلاة اللیل وقیامه» (۷۶۴).

نماز تَطَوُّع

نماز تَطَوُّع

بر اساس حکمت و رحمت پروردگار نسبت به بندگانش، نماز تطوع را برایشان مشروع نموده و برای هر عبادت واجبی، عبادتی غیر واجب از جنس آن قرار داده تا کامل کنندۀ نقصی باشد که در فرایض پیش می‌آید.

نماز تطوع واجب نیست، اما باعث افزونی در نیکی‌های شخص می‌شود.

نماز تطوع دو نوع است:

1-    سنت‌های مؤکد.

2-    سنت‌های غیر مؤکد.

سنت‌های مؤکد نمازهایی است که پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ در هنگام اقامت همیشه آن را ادا می‌کرد و به انجام آن دستور می‌داد، اما در صورت عذرهایی مانند سفر آن را ترک می‌کرد. این سنت‌ها ۱۲ رکعت هستند: چهار رکعت پیش از ظهر و دو رکعت بعد از آن، و دو رکعت بعد از مغرب و دو رکعت پس از عشاء و دو رکعت پیش از نماز صبح.

اما سنت‌های غیر مؤکد آن‌هایی هستند که پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ گاه آن را ادا می‌کرد، مانند دو رکعت یا چهار رکعت پیش از عصر، و دو رکعت پیش از مغرب و دو رکعت پیش از عشاء که غیر موکد هستند.

نماز اِستِسقاء (طلب باران)

نماز اِستِسقاء (طلب باران)

خداوند برای بندگانش چنین مشروع ساخته که در صورت خشکسالی و بی‌بارانی به وی پناه آورند و با تضرع و نیاز از او باران بخواند. این درخواست به وسیلۀ نماز است که می‌تواند به جماعت یا به صورت فردی یا با دعا در خطبۀ جمعه باشد. همۀ این‌ها نشان‌دهندۀ فقر بنی آدم و نیازشان به درگاه پروردگار است. خداوند متعال می‌فرماید:

﴿۞یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ إِلَى ٱللَّهِۖ وَٱللَّهُ هُوَ ٱلۡغَنِیُّ ٱلۡحَمِیدُ ١٥﴾ [فاطر: 15].

(ای مردم همۀ شما نیازمند الله هستید و الله است که بی‌نیاز و شایستۀ ستایش است).

حکم نماز استسقاء

این نماز بر اساس کردار رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ و صحابۀ وی و دیگر مسلمانان، ثابت و سنت مؤکد است.

روش نماز استسقاء

نماز استسقاء همانند نماز عید، دو رکعت است و در مصلی خوانده می‌شود و قرائتِ آن به صورت جهری (با صدای بلند) است و خطبۀ آن بعد از نماز خوانده می‌شود.

نماز کسوف

نماز کسوف

کسوف و خسوف

کسوف خورشید (خورشیدگرفتگی) و خسوف ماه (ماه گرفتگی) دو نشانه از نشانه‌های پروردگار است که با آن بندگان خود را می‌ترساند تا توبه کنند و به سوی وی باز گردند. این دو، مظهری از مظاهر قدرت آفریدگار متعال است.

باید بدانیم که خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی به سبب به دنیا آمدن یا مرگ کسی رخ نمی‌دهد، بلکه سبب آن گناهان و معاصی بندگان در حق پادشاهِ پادشاهان ـ سبحانه و تعالی ـ است[1].

چگونگی نماز کسوف:

در صورت خورشید یا ماه گرفتگی در روز یا شب برای دعوت به این نماز اینگونه ندا می‌زنند که: «الصلاة جامعة».

سپس امام تکبیر می‌گوید و سورۀ فاتحه و پس از آن سوره‌ای طولانی را با صدای بلند می‌خواند، سپس به رکوعی طولانی می‌رود، سپس از رکوع برمی‌خیزد و [دوباره] سورۀ فاتحه را می‌خواند، و پس از آن سوره‌ای کوتاه‌تر از رکعت اول می‌خواند، سپس به رکوع می‌رود و آن را از رکوع نخست کوتاه‌تر می‌کند، سپس سر از رکوع برمی‌دارد و به سجده می‌رود و دو سجدۀ طولانی به جا می‌آورد که اولی بلندتر از دومی باشد، سپس برای رکعت دوم برمی‌خیزد و آن را همانند رکعت اول ـ اما کوتاه‌تر ـ به جای می‌آورد.([2])

---

[1] - و خداوند آن را وسیله‌ای برای هشدار و یاد آوری و ترساندن مردم قرار داده تا از گناه دست بکشند (بازبین)

[2]- مختصر الفقه الإسلامی (۶۵).