187- مدیریت نمونه

187- مدیریت نمونه

اگر از طرفی حضرت ابوبکر س به مرزهای عراق و سرزمین‌های شام لشکر گسیل می‫داشت، از طرف دیگر در سایر کارهای اداری چون؛ تقسیم غنیمت، ترتیب بیت‌المال، تعیین کارمندان دولت، رسیدگی به کارهای حکومت، سخت مشغول بود. حجم زیاد کارهای دولت او را بشدت مشغول داشته بود.

به هر حال حکومت جدیدی در حال شکل گیری بود، هر چیز هم در قالب جدید خود می‫بایستی شکل میگرفت. کسانیکه با آن‌ها طرح جنگ ریخته شده بود بکلی بیگانه بودند؛ نه با فرهنگ آن‌ها کوچکترین آشنائی وجود داشت و نه از تمدن آن‌ها شناخت درستی در دست بود؛ حتی زبان آن‌ها را می‫فهمیدند. همه چیز بکلی جدید بود و با روند زندگی و فرهنگ عرب‌ها بکلی متفاوت و حتی در بسیاری موارد بر عکس آن‌ها بود. برنامه‫ریزی برای اداره مملکت و وضع قوانین و هر کاری را در مسیر خودش سوق دادن در چنین فضایی پیچیده تنها می‫توانست از عهده انسانی زیرک و تیزهوش و فهمیده و کار آمدی چون ابوبکر صدیق س برآید. ایشان توانستند در مدت زمان بسیار اندک و ناچیز به همه این امور سامان بخشد و به بهترین صورت از عهده آن‌ها براید، که این از توان هر فرد دیگری _هر چند هم که توانا میبود_ خارج بود و لو اینکه فرصت بیشتری هم نسبت به ابوبکر پیدا می‌کرد.

شاید تاریخ نگاران بدلیل اینکه ایشان بیست و سه سال تمام شانه به شانه در کنار رسول اکرم ج بوده، از موفقیت‌های بزرگ ایشان و اداره نمونه و بی‫مانندش در طرح ریزی دولت جدید در حیرت نمانده و روی آن ترکیز نداشته‫اند. وی دست پرورده خاص پیامبر ج بود. صمیمیت و رابطه او با رسول الله ج را این جمله شیوای آن حضرت ج می‫تواند به تصویر کشد. ایشان می‫فرمایند: " اگر من کسی از بندگان خدا را خلیل و دوست خود انتخاب می‫کردم او ابوبکر می‫بود".

تاریخ نگاران از جملاتی چون این که پیامبر اکرم ج در وصف یار و دوست صمیمی‫اش حضرت ابوبکر بیان داشته‫ چنین برداشت کرده‫ اند که همراهی و دوستی بسیار نزدیک ایشان با پیامبر خدا ج در طول عمر نبوت، به مراتب از کارنامه ویژه و موفقیت‫های بی‫مانند زمان خلافت او با ارزشتر و با اهمیت‫تر است.

از اینروست که آن‌ها تفصیلات دور و نقش ارزشمند ایشان پیش از خلافت را بیشتر روشن نموده، نیازی به برازنده کردن کارنامه درخشان ایشان در زمان خلافت احساس نکرده‫اند.

هیچ شک و تردیدی در این نیست که بیست و سه سال همراهی ایشان با رسول الله ج حکایتی است سرشار از رشادت‌ها و دلیری‌ها و جوانمردی‌ها و محبت و دوستی و وفا و صداقت و از اهمیت و برکات و فضائل شایانی برخوردار است. ولی نباید فراموش کرد تاج زرین خلافت بر سر ایشان پژواکی است از همان رفاقت و دوستی، و آن دو سال و چند ماه در حقیقت چکیده‫ای از آن رفاقت بیست و سه ساله است که طی آن نتائج پر بار شاگردی مکتب رسول اکرم ج جلوی دیدگان جهانیان به نمایش درآمد و در پرتو آن چهره تاریخ تغییر یافت و مسلمانان بر راه جاویدان پیشرفت و تمدن سازی گام نهادند.^[1]

اگر من فردی از بندگان خدا را خلیل خود می‫گرفتم او کسی نبود مگر ابوبکر

---

[1]- بنگرید به: الصدیق أبوبکر، اثر/ محمد حسین هیکل، ص: 40، 41.

186- اورژانس

186- اورژانس

اگر حضرت ابوبکر س به پیشنهاد مردم مدینه گوش فرا می‫داد و به رأی آن‌ها عمل کرده با مرتدین از دین بازگشته نمی‫جنگید، فتنه و آشوب مرتدان هرگز پایان نمی‫یافت هیچ، بلکه آتش آن روز بروز گسترش می‫یافت و دامن اسلام را در برمی‫گرفت و بر پایی دولت اسلام در سایه آن ناممکن می‫شد. البته این نیز واقعیتی است انکار ناپذیر که اگر سپاه حضرت ابوبکر س در این جنگ‌ها به هر دلیلی شکست می‫خورد وضع بسیار بحرانی و بی‫نهایت خطرناک می‫شد. و خسارت‌های بسیار بزرگی برای اسلام و مسلمانان به بار می‫آورد.

اگر نقشه دقیق وضعیت آن روز را جلوی روی خود نهاده، با دقت قضایای مطرح شده را پشت و روی کنیم با اعتماد تمام بدین نتیجه می‫رسیم که تصمیم حضرت ابوبکر در جنگ با ستیزه‫جویان مرتد کاملا درست و به جای بود، و وضعیت آن روز چنین ایجاب می‫کرد که می‫بایستی با مرتدان و انکار کنندگان پرداخت زکات به سختی برخورد شود و با آن‌ها اعلام جنگ گردد.

تصمیم حضرت ابوبکر س جهت تاریخ را بکلی تغییر داد، و آن فرهنگ و تمدنی که اسلام به بشریت می‫آموخت همچنان بر جای خود ثابت ماند و کشتی سعادت پیروزمندانه بر ساحل آرامش لنگر نهاد.

فرهنگ و تمدن جدید خمیازه‫ای کشیده از یک پهلو به پهلوی دیگر جست خورد، و کره زمین شاهد میلاد تمدن و جهان بینی نوینی شد.

جای دارد این واقعیت را نیز پیش‫روی خود بگذاریم که اگر سپاه اسلام عقب نشینی می‫کرد و در مقابل مرتدان شکست را قبول می‫نمود، هرگز مسلمانان جرأت درگیر شدن با امپراطور روم و سلطنت فارس را پیدا نمی‫کردند، و نه این شهامت را می‫یافتند که بسوی عراق و شام گامی بجلو بگذارند، نه فرهنگ و تمدن انسان ستیز قیصر و خسرو پایان می‫یافت و نه تمدن رهایی بخش و سعادت آفرین اسلام در جهان تجلی می‫نمود.

اگر حضرت ابوبکر س در جنگ با مرتدان شکست می‫خورد، شاید هرگز حکومت اسلامی نمی‫توانست حتی در شهر مدینه بر پا شود، و حضرت عمر فاروق هم نمی‫توانست بنای شامخ و پربار نظام اسلامی را بر پایه‫های استوار و مستحکم آن طرح ریزی کند.^[1]

---

[1]- الصدیق أبوبکر، اثر/ محمد حسین هیکل، ص: 28، 29.

185- اهمیت سرکوب کردن منکران زکات

185- اهمیت سرکوب کردن منکران زکات

حضرت عمر فاروق س و تعداد زیادی دیگر از صحابه کرام به حضرت ابوبکر س چنین مشوره دادند آن‌هایی که از پرداخت زکات سرباز زده‫اند را به حال خود بگذارد و با آن‌ها درگیر نشود، چرا که آن‌ها کلمه شهادت را اقرار کرده به وحدانیت پروردگار ایمان دارند، نماز برپا می‫دارند و سایر احکام دین را قبول دارند. حضرت ابوبکر با رد قاطعانه پیشنهاد آن‌ها، برویشان پرخاش کرده داد زد: من با هر کسی که بین نماز و زکات کوچکترین فرقی قائل شود حتما خواهم جنگید!

حضرت ابوبکر بر این اعتقاد بود که نماز و زکات دو فریضه الهی می‫باشند، و نمی‫بایستی هیچ یک از آن‌ها را ترک کرد.

سبب دیگر این بود که تعداد زیادی از قبائل عربی چندی پیش بت‫پرستی را ترک کرده اسلام آورده بودند، و در این میان مدعیان دروغین پیامبری امثال؛ طلیحه و مسیلمه و غیره نیز چون قارچ سربرآورده بودند. حضرت ابوبکر س از این بیم داشت که اگر با کسانی که از پرداخت زکات سرباز زده‫اند مدارا شود، مدعیان دروغین پیامبری می‫توانند از این موقف او سوء استفاده کرده بدین بهانه که دین محمد ج قابل داد و ستد است - پس نمی‫تواند بهیچ وجه دینی آسمانی باشد - تازه مسلمانان را گول زده از دین بازگردانند. لقمه به دهن آن‌ها می‫افتاد که اگر واقعا این دین درست می‫بود چطور کسانیکه زکات نمی‫دهند را در دایره اسلام برشمرده‫اند، حال آنکه زکات هم فرض است چون نماز. و فرض را نمی‫توان در هیچ شرایطی ترک کرد!

بدون شک این تبلغیات سوء می‫توانست در تازه مسلمانان غوغایی به پا کند و آن‌ها را از بدنه دین برباید. علاوه بر این چنین حرکتی می‫توانست اثرهای منفی بر مسلمان‌های پیشین نیز داشته باشد، و همت آن‌ها را در ادای ارکان اسلام متزلزل گرداند، و در ذهن آن‌ها چنین تصوری ایجاد شود که اگر جائز است رکنی از اسلام یا فریضه‫ای از دین ترک شود، می‫توان چنین نتیجه گرفت که هر رکن و فریضه‫ای دیگر قابل ترک است. و بدین بهانه آرام آرام تار و پود قلعه با شکوه اسلام از هم گسیخته واژگون می‫شود!^[1]

---

[1]- الصدیق أبوبکر، اثر/ محمد حسین هیکل، ص: 192، 193.

184- همت والای حضرت ابوبکر س

184- همت والای حضرت ابوبکر س

حضرت ابوبکر س از قدرت فوق العاده بزرگی در تصمیم‫گیری بر خوردار بود. خلیفه‫ای با عزمی والا و همتی کوه شکن.

در لابلای این کتاب حکایت‌های پراکنده‫ای از همت بلند او آمده است. در اینجا به چکیده‫ای از آن‌ها اشاره می‫کنیم:

·        طوفان هولناک فتنه و آشوب از دین برگشتگان و انکار کنندگان زکات در یک آن به پا خواست: بی‌درنگ حضرت ابوبکر صدیق س سینه سپر کرده بروی آشوبگران شمشیر کشیده اعلام جنگ نمود. بیشتر صحابه بر این تصمیم قاطع او اعتراض کردند، حتی حضرت عمر س از جمله مخالفان این امر بود. حضرت ابوبکر که با دیدی شگرف و درایتی عمیق به حوادث روز می‫نگریست سر سوزنی از تصمیم خود بازنگشت و با سخنانی روشن و آشکار اعلام کرد که من با کسانیکه بین نماز و زکات فرقی قائل شوند تا آخرین نفس خواهم جنگید، حتی اگر هم مرا ترک کنید و مجبور شوم یک تنه به جنگ آشوبگران بروم هیچ باکی ندارم. تا من زنده‫ام اجازه نخواهم داد سر سوزنی از دین کاسته شود!

·        مثنی به حارثه شیبانی در مرزهای عراق بر سر پیکاری نابرابرانه با امپراطور فارس بود، نامه‫ای از او به دربار خلافت رسید که کمک و یاری می‫طلبید. حضرت ابوبکر فورا ندای او را لبیک گفته سپاه ویژه‫ای تشکیل داده آن‌را به رهبری خالد بن ولید بدانجا اعزام کرد.

·        نیاز شد لشکری بسوی مرزهای شام گسیل دارد، سپاهیان اسلام را از گوشه و کنار مملکت جمع کرده بدانجا فرستاد.

چون بین حضرت ابوعبیده بن الجراح و بین فرماندهان سایر سپاهیانی که در شام مستقر بودند در حمله به دشمن بگومگو و اختلافی رخ داد، و از آغاز جنگ ترس و واهمه پیدا شده گامی به پیش و دیگری به پشت می‫گذاشتند، ایشان حضرت خالد بن ولید س را بدانجا اعزام داشته دستور حمله دادند.^[1]

---

[1]- الصدیق أبوبکر، اثر/ محمد حسین هیکل، ص: 40، 41.

183- نگین

183- نگین

حضرت ابوبکر س نمازش را در نهایت خشوع و فروتنی بجای می‫آورد. ایشان همیشه در ادای عبادت‌هایشان به بهترین صورت، شوق و علاقه ویژه‫ای از خود نشان می‫داد. در هنگام نماز چنان غرق راز و نیاز با خدایش می‫شد که از آنچه دور و برش می‫گذشت بکلی بی‫خبر می‫ماند.^[1]

اهل مکه می‫گفتند: ابن جریج نماز را از امام عطاء بن أبی رباح آموخته است. و امام عطاء نمازش را از حضرت عبدالله بن زبیر یاد گرفته است. حضرت عبدالله بن زبیر نماز را از چه کسی آموخته؟

ایشان نمازشان را از پدر بزرگ محترمشان حضرت ابوبکر صدیق س فرا گرفته بود.

حضرت ابوبکر صدیق س نحوه درست نماز را از چه کسی گرفته بود؟

ایشان نماز را از آقا و مولایشان؛ سرور فرزندان آدم، محمد مصطفی ج – جانم فدایش – آموخته بود.^[2]

از حضرت أنس روایت شده که می‫فرمود: حضرت ابوبکر س در دو رکعت امامت نماز فجر تمام سوره بقره را تلاوت فرمود. چون از نماز فارغ شد حضرت عمر س خدمت ایشان عرض کرد: ای خلیفه رسول الله! شما چنان نماز طولانی بر ما خواندید که ما به این فکر فرو رفتیم که امروز خورشید طلوع خواهد کرد. ایشان فرمود: «لو طلعت لم تجدنا غافلین». "اگر خورشید طلوع می‫کرد ما را در غفلت نمی‫یافت".^[3]

یکی از بچه‫های خردسال حضرت عمر وفات کرد، حضرت ابوبکر س به او دلداری داده فرمود: «عوضک الله منه ما عوضه منک». "خداوند در عوض او به تو اجر و پاداش بهتری دهد، همانطور که شما را برای او سراپا شفقت و مهربانی قرار داده بود".^[4]

---

[1]- فضائل الصحابة، اثر/ امام احمد: 1/ 254.

[2]- فضائل الصحابة، اثر/ امام احمد: 1/ 254.

[3]- الریاض النضرة فی مناقب العشرة، اثر/ محب ا لطبری، ص:224.

[4]- عیون الأخبار، اثر/ ابی محمد عبدالله بن مسلم: 3/ 62.