(107) فضلیت درود فرستادن بر رسول الله ص

(107) فضلیت درود فرستادن بر رسول الله ص

219ـ رسول الله ص فرمود: «مَنْ صَلَّى عَلَیَّ صَلاَةً صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ بِهَا عَشْرًا»^([1]).

«هرکس بر من یک درود بفرستد، الله بر او ده درود مى‌فرستد».

کلمات حدیث

صَلَّى: یعنی بگوید: اللهم صل علی محمد...

رهنمود حدیث

در این حدیث پاداش درود فرستادن بر رسول اکرم ص بیان شده که هر کس یکبار برای ایشان درود بفرستد، الله برای او ده بار درود می‌فرستد و هدف از درود فرستادن الله، یعنی ستودن او در حضور فرشتگان و مراد از درود فرستادن فرشتگان یعنی دعا کردن ضمناً در برخی از طرق این حدیث ذکر شده که روزی رسول اکرم ص در حالی که چهره‌اش از خوشحالی می‌درخشید نزد یارانش آمد. آنها علت خوشحالی وی را پرسیدند؟ فرمود: هم اکنون جبرئیل نزد من آمد و گفت: الله می‌گوید: ای محمد ص آیا به این راضی نیستی که هر کدام از امتت یک‌بار بر تو درود یا سلام بفرستد من ده بار بر او درود و سلام می‌فرستم (صحیح مسلم).

فوائد حدیث

1-  بیان پاداش درود فرستادن بر رسول اکرم ص.

2-  درود فرستادن بر رسول اکرم ص در واقع پوشاندن جامه‌ی عمل به این فرمایش الهی است که می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِکَتَهُۥ یُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِیِّۚ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَیۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِیمًا٥٦﴾ [الأحزاب: 56]. «الله و فرشتگان بر پیامبر درود می‌فرستند، ‌ای مؤمنان بر او درود و سلام بفرستید».

3-  بیان جایگاه بلند رسول اکرم ص نزد پروردگار عالم.

220ـ رسول الله ص فرمود: «لاَ تَجْعَلُوا قَبْری عِیْدًا وَصَلُّوا عَلیَّ؛ فَإِنَّ صَلاَتَکُمْ تَبْلُغُنِی حَیْثُ کُنْتُمْ»^([2]).

«قبر مرا محل تجمع و جشن قرار ندهید و بر من درود بفرستید زیرا هر کجا باشید درود شما به من می‌رسد».

کلمات حدیث:

عِیْدً: محل جشن و تجمع.

رهنمود حدیث

در این حدیث رسول اکرم ص به صراحت از سفر به قصد زیارت قبرش منع کرده است از این رو سفر عبادی فقط به قصد سه مسجد یعنی مسجد النبی، مسجدالحرام و مسجد الاقصی به‌خاطر فضیلت خواندن نماز در آنها، جایز است.

همچنین رسول اکرم ص در این حدیث امت خویش را به درود گفتن زیاد امر نموده که از هر جا درود بفرستند، فرشتگانی ماموریت دارند که سلام و درود آنها را به رسول اکرم ص برسانند.

[شیخ الاسلام ابن تیمیه می‌گوید: در این حدیث اشاره به این مطلب دارد که سلام و درود شما هر کجا که باشید به من می‌رسد پس نیازی به سفر به‌سوی قبر من و مراسم گرفتن در کنار آن نیست]^([3]).

1-  عدم جواز قصد سفر به زیارت قبر پیامبر ص و مستحب بودن سفر به قصد مسجد پیامبر.

2-  جشن گرفتن و تجمع، گرد قبر پیامبرص عملی ناجایز است تا چه رسد تجمع دور قبر یکی از بزرگان و تحت عنوان جشن میلاد وغیره...

3-  این حدیث دلیل آشکاری است که رسول اکرم ص صدای کسانی را که به او سلام و درود می‌فرستند مستقیماَ نمی‌شنود بلکه فرشتگان به ایشان می‌رسانند.

4-  حرمت طواف دور قبر و مماس شدن با آن به نیت تبرک یا خواندن صاحب قبر، اینها جزو اعمال شرک آمیز است.

221ـ رسول الله ص فرمود: «اَلبَخِیْلُ مَنْ ذُکِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ یُصَلِّ عَلَیَّ»^([4]).

«بخیل کسى است که نام من نزد او گرفته شود و بر من درود نفرستد».

رهنمود حدیث

در اینجا بخیل واقعی معرفی شده که خود را از پاداش درود فرستادن محروم می‌کند اشاره به این مطلب است که اگر کسی عمدا هنگام شنیدن نام مبارک رسول گرامی، درود نفرستد احتمال می‌رود که با سوء خاتمه روبرو شود. چرا که درود نفرستادن بیانگر بیماری درونی فرد است.

فوائد حدیث

1-  رسول گرامی اسلام ص مستحق این است که به ایشان درود فرستاده شود به‌خاطر اینکه الله به ما چنین دستوری داده و همچنین به‌خاطر برتری ایشان بر امتش می‌باشد.

2-  همیشه درود فرستادن مستحب است اما در روزهای جمعه و هنگام شنیدن نام ایشان تاکید بیشتری شده است.

222ـ نیز رسول الله ص فرمود: «إِنَّ لِلَّهِ مَلاَئِکَةً سَیَّاحِینَ فِی الأَرْضِ یُبَلِّغُونِی مِنْ أُمَّتِی السَّلاَمَ»^([5]).

«خداوند فرشتگان سیاری دارد که روى زمین مى‌گردند و سلام امتم را به من مى‌رسانند».

رهنمود حدیث

انسان هر چند دور باشد و از همانجا به رسول اکرم ص سلام بفرستد فرشتگان سلام او را به رسول گرامی اسلام می‌رسانند. همچنین این حدیث بیانگر جایگاه رفیع رسول اکرم ص نزد پروردگار می‌باشد که به‌خاطر رسانیدن درود و سلام به ایشان فرشتگانی گمارده است.

فوائد حدیث

1-  سلام ما هرجا که باشیم به رسول اکرم ص می‌رسد.

2-  جایگاه رفیع رسول اکرم ص نزد پروردگار.

3-  رسول اکرم ص شخصا درود و سلام ما را نمی‌شنود بلکه فرشتگان به ایشان می‌رسانند.

223ـ نیز رسول الله ص فرمود: «مَا مِنْ أَحَدٍ یُسَلِّمُ عَلَیَّ إِلاَّ رَدَّ اللهُ عَلَىَّ رُوحِیَ حَتَّى أَرُدَّ عَلَیهِ السَّلاَمَ»^([6]).

«هرکس که به من سلام دهد، خداوند روحم را به من برمى‌گرداند تا جواب سلامش را بدهم».

کلمات حدیث

رَدَّ اللهُ عَلَىَّ رُوحِیَ: طبق تفسیری یعنی قدرت سخن گفتن به من داده می‌شود تا جواب بدهم چرا که زنده بودن پیامبران داخل قبرهایشان طبق روایات ثابت است. اما در تفسیر دیگری گفته شده که مراد از باز گردانیدن روح، توجه و حضور ذهن به‌سوی سلامی است که به ایشان عرض می‌گردد و الله اعلم.

رهنمود حدیث

از این حدیث به اهمیت سلام کردن به رسول اکرم ص و همچنین پاداش کسی‌که سلام می‌کند پی می‌بریم تا جایی که شخص رسول اکرم ص جواب سلام را می‌دهد.

فوائد حدیث

1-  درود و سلام فرستادن به رسول اکرم ص جزو بهترین عبادت‌ها است.

2-  پیامبران در برزخ وضعیتی دارند که با دیگران فرق می‌کند.

3-  جایگاه برتر رسول اکرم ص نسبت به سایر پیامبران.

---

[1]- مسلم (1/288).

[2]- ابوداود (2/218) و أحمد (2/367) و ألبانى در صحیح أبى داود (2/383) آنرا صحیح دانسته است.

[3]- شرح حصن المسلم مجدی بن عبدالوهاب احمد.

[4]- ترمذى (5/551) وغیره، و نگا: صحیح الجامع 3/25 و صحیح ترمذى (3/177).

[5]- نسائی، و حاکم (2/421) و ألبانى در صحیح نسائی (1/274) آنرا صحیح دانسته است.

[6]- ابوداود شماره‌ى (2041) و ألبانى در صحیح أبى داود (1/383) آنرا حسن دانسته است.

(106) ذکر هنگام شنیدن خبر خوشایند و ناخوشایند

(106) ذکر هنگام شنیدن خبر خوشایند و ناخوشایند

218ـ هنگامى که به رسول الله ص خبرى خوشحال کننده مى‌رسید، مى‌فرمود: «اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِیْ بِنِعْمَتِهِ تَتِمُّ الصَّالِـحَاتُ». «ستایش مر خدایى راست که با نعمت‌هایش نیکى‌ها کامل مى‌شوند».

و هنگام شنیدن خبر ناگوار مى‌فرمود:

«اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى کُلِّ حَالٍ»^([1]).

«ستایش در همه حال از آنِ خدا است».

کلمات حدیث

الصَّالِـحَاتُ: کارهای نیک و خوشایند.

رهنمود حدیث

این حدیث بیانگر میزان تسلیم شدن و رضایت رسول الله ص در برابر قضا و قدر الهی است. چرا که انسان مسلمان در این دنیا از دو حال خارج نیست یا در نعمت به‌سر می‌برد که باید سپاسگزار باشد و یا در آزمایش و مصیبت که باید صبر پیشه سازد و انسان مسلمان به هیچ وجه و در هیچ وضعیتی چه در نعمت و چه در مصیبت، خود را بی‌نیاز از پروردگار خویش نمی‌داند.

فوائد حدیث

1-  رسول اکرم ص بشری بیش نیست که مانند سایر افراد بشر گاهی خوشحال و گاهی ناراحت می‌شود جز اینکه الله متعال از میان دیگران او را برگزیده و پیامبر ص قرار داده است.

2-  کسی‌که رضا به قضای الهی چه خیر و چه شر، چه شیرین و چه تلخ داشته باشد الله متعال نیز او را در دنیا و آخرت راضی و خشنود خواهد ساخت.

---

[1]- ابن السنی در کتاب: عمل الیوم واللیلة و حاکم (1/499)، و آنرا صحیح دانسته است و ألبانى در صحیح الجامع (4/201) آنرا صحیح دانسته است.

(105) ذکر بازگشت از سفر

(105) ذکر بازگشت از سفر

217ـ رسول اکرم ص هنگام بازگشت از سفر جهاد یا حج بر هر ارتفاعی سه بار الله اکبر می‌گفت سپس می‌فرمود: «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْکُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ، آیِبُوْنَ، تَائِبُوْنَ، عَابِدُوْنَ، لِرَبِّنَا حَامِدُوْنَ، صَدَقَ اللهُ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَهَزَمَ اْلأَحْزَابَ وَحْدَهُ»^([1]).

«بجز الله معبود بحقی وجود ندارد، یگانه است، شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، ستایش مخصوص اوست، و او بر هر چیز توانا است، توبه کنان، عبادت کنان و حمدگویان براى پروردگارمان، باز مى‌گردیم، خداوند وعده‌اش را تحقق بخشید، بنده‌اش را نصرت کرد و به تنهایى گروه‌ها را شکست داد».

کلمات حدیث

الشرف: مکان مرتفع و بلند.

آیِبُوْنَ: بازگشته به‌سوی الله.

أَحْزَابَ: یعنی کفار قریش و همدستانشان در جریان خندق.

رهنمود حدیث

این حدیث بیانگر مشروعیت خواندن این دعا هنگام بازگشت از هر سفری به‌ویژه سفر جهاد و حج می‌باشد. و بهتر است آن‌را هنگام مشاهده‌ی شهر خویش تا ورود به آن تکرار نماید. در این دعا به فضل و کرم الله که شامل حال مؤمنان شده است اشاره گردیده چنانکه الله متعال می‌فرماید: ﴿وَرَدَّ ٱللَّهُ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ بِغَیۡظِهِمۡ لَمۡ یَنَالُواْ خَیۡرٗاۚ وَکَفَى ٱللَّهُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٱلۡقِتَالَ﴾ [الأحزاب: 25]. «الله کافران را با دلی لبریز از خشم باز گردانیده در حالی که به هیچ نتیجه‌ای که در نظر داشتند نرسیدند و الله مؤمنان را از جنگ بی‌نیاز کرد».

آری الله متعال با فرستادن بادهای شدید بر کافران و بهم زدن جمع آنان، مؤمنان را یاری نمود.

فوائد حدیث

1-   شایسته است که انسان مسلمان وقتی سالم به وطن و منزل خویش می‌گردد الله را به‌خاطر این نعمت سپاس گفته، ذکر او را بر زبان آورد.

2-  هدف از استغفار در اینجا توبه از گناهانی می‌باشد که ممکن است در سفر اتفاق افتاده است.

3-  استغفار رسول اکرم ص به‌خاطر آموزش امت و تشویق آنان به استمرار در طاعت و بندگی بوده است.

4-  انسان مسلمان در هر حال به بندگی خویش در برابر الله ادامه می‌دهد.

---

[1]- بخارى (7/163) و مسلم (2/980).

(104) دعای مسافر، هنگامی که جایی توقّف نماید

(104) دعای مسافر، هنگامی که جایی توقّف نماید

216ـ «أَعُوْذُ بِکَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ»^([1]).

«از شر! آنچه خداوند آفریده است، به کلمات کامل او پناه مى‌برم».

کلمات حدیث

نگا: ش84.

رهنمود حدیث

این ذکر جزو اذکار صبح و شام است و علاوه بر آن در سفر هنگام فرود آمدن در مکانی چه جهت استراحت و چه برای غذا خوردن وغیره خوانده می‌شود. برای خواننده‌ی این ورد پاداش بیشماری بیان گردیده و علاوه بر آن رسول اکرم ص فرموده است به خواننده‌اش تا زمانی که در آن مکان وجود دارد هیچ آسیبی نمی‌رسد.

فوائد حدیث

کلمات و سخنان الله بر دو نوع است:

الف) سخنانی که این جهان از آن بوجود آمده چنانکه فرموده است: ﴿إِنَّمَآ أَمۡرُهُۥٓ إِذَآ أَرَادَ شَیۡ‍ًٔا أَن یَقُولَ لَهُۥ کُن فَیَکُونُ٨٢﴾ [یس: 82]. «او هرگاه اراده‌ی چیزی بکند می‌گوید: باش. پس می‌شود».

ب) سخنانی که از آن شریعت بوجود آمده که همان وحی الهی است.

2- تنها به الله متعال تکیه کردن و از او کمک طلبیدن انسان را در تحقق توحید خالص کمک می‌کند.

3- کلام الله، صفت وی می‌باشد و مخلوق نیست و گرنه پناه بردن به آن جایز نمی‌بود.

---

[1]- مسلم (4/2080).

(103) دعای مسافر، هنگام سحر

(103) دعای مسافر، هنگام سحر

215ـ «سَمَّعَ سَامِعٌ بِحَمْدِ اللهِ، وَحُسْنِ بَلاَئِهِ عَلَیْنَا. رَبَّنَا صَاحِبْنَا، وَأَفْضِلْ عَلَیْنَا عَائِذًا بِاللهِ مِنَ النَّارِ»^([1]).

«باشد که شاهدى، حمد و ستایش خدا را بشنود و بر خوبى نعمت‌هایش بر ما گواهى دهد.

اى پروردگار ما، تو همراه ما باش، و به ما احسان کن، در حالى که از آتش دوزخ به تو پناه مى‌برم».

سَمَّعَ سَامِعٌ بِحَمْدِ اللهِ: یعنی کسی گواهی داد که ما مشغول ذکر الله هستیم.

صَاحِبْنَا: هر چیزی به ما ببخش و هر شری را از ما دور کن.

عَائِذًا بِاللهِ مِنَ النَّارِ: به الله از آتش دوزخ و موجبات ورود به آن پناه می‌بریم.

رهنمود حدیث

مستحب است که انسان مسافر، هنگام سحر این دعا را به پیروی از رسول اکرم ص بر زبان بیاورد چرا که وقت سحر بهترین وقت برای ذکر، استغفار و دعا است چنانکه الله متعال در وصف بندگان مؤمن خویش می‌فرماید: ﴿کَانُواْ قَلِیلٗا مِّنَ ٱلَّیۡلِ مَا یَهۡجَعُونَ١٧ وَبِٱلۡأَسۡحَارِ هُمۡ یَسۡتَغۡفِرُونَ١٨﴾ [الذاریات: 17-18]. «آنان اندکی از شب می‌خفتند و سحرگاهان طلب آمرزش می‌کردند».

در این وقت الله متعال آنگونه که شایسته او است فرود می‌آید و می‌فرماید: آیا کسی هست که از من چیزی بخواهد تا به او به او ببخشم؟ کسی هست که از من طلب آمرزش نماید تا او را بیامرزم؟ و این تا صبح ادامه دارد (صحیح بخاری).

فوائد حدیث:

1-  ارشاد امت به دعا کردن در اوقات اجابت تا جایی که حتی در مسافرت نیز از این ارشاد دریغ نورزیده است.

2-  تشویق به استفاده از اسباب رهایی از آتش دوزخ و طلب یاری از الله متعال در این مورد.

---

[1]- مسلم (4/2086). براى شرح بیشتر این حدیث مى‌توانید به کتاب صحیح مسلم شرح امام نووى (17/39) مراجعه کنید.