155- اساس فتواهای ابن عباس

155- اساس فتواهای ابن عباس

اگر در مسأله‫ای به حضرت عبدالله بن عباس رجوع می‫شد ایشان قبل از همه حل آن‌را در کتاب الله جستجو می‫کردند. اگر برای آن جوابی نمی‫یافتند به سنت پیامبر اکرم ج رجوع می‫کردند. اگر در سنت پیامبر نیز جوابی نمی‫یافت در فتواهای حضرت ابوبکر صدیق و عمر فاروق نگاه می‫کرد. حضرت ابن عباس بزرگترین فقیه و سرشناسترین محدث و عالم طراز اول زمان خود بود که او را «حبر الأمة» - دانشمند امت – می‫نامیدند. علم او انعکاسی بود از دعای پیامبر اکرم ج که در حق او گفته بود، خداوند او را در دین فقیه گرداند و فهم و درک درست قرآن را بدو بیاموزد.^[1]

---

[1]- فتاوی ابن تیمیه، و ابوبکر الصدیق، اثر/ علی الطنطاوی، ص:289.

154- اجتهاد

154- اجتهاد

اگر مسئله‫ای برای حضرت ابوبکر س پیش می‫آمد که برای آن هیچ جوابی در کتاب خداوند متعال، یا فرموده‫های گهربار رسول اکرم ج نمی‫یافت، ایشان در آن مورد اجتهاد می‫کرد و می‫گفت: «أجتهد برأیی، فإن یکن صوابا فمن الله وإن یکن خطأ فمن نفسی وأستغفر الله».

"من با رأی خودم اجتهاد می‫کنم. اگر اجتهادم درست باشد از جانب خداوند متعال است و اگر اشتباه باشد از کوتاهی من است، و من از این کوتاهیم به درگاه خداوند متعال توبه و استغفار می‫کنم و از او عفو و بخشش می‫طلبم".

هر مسئله و مشکلی پیش می‫آمد ایشان فورا برای حل آن به کتاب خداوند رجوع می‫کردند. اگر در کلام الهی جوابی برای آن بود بلافاصله مطابق آن عمل می‫شد. اگر جوابی دریافت نمی‫کرد از صحابه کرام در آن مورد می‫پرسید. در چنین مواردی ایشان می‫گفتند: «الحمد لله الذی جعل فینا من یحفظ علینا سنة نبینا».

"حمد و سپاس خدای عز وجل را که در میان افرادی قرار داده که سنت پیامبران را برایمان محفوظ نگاه داشته‫اند".^[1]

---

[1]- الطبقات الکبری، اثر/ ابن سعد، و ابوبکر الصدیق، اثر/ علی الطنطاوی، ص:288.

153- چنین حکمران.. همچنین رعیت

153- چنین حکمران.. همچنین رعیت

یک خانم روستائی از حضرت ابوبکر صدیق پرسید:" ای خلیفه رسول الله! خداوند متعال پس از جاهلیت و مشرف شدن به اسلام به ما نعمت‌های بسیاری ارزانی داشته، ما تا کی سرشار این نعمت‌ها خواهیم بود؟".

ایشان فرمود: «بقاءکم علیه ما استقامت به أئمتکم». "شما تا آنزمان غریق این نعمت‌های الهی خواهید بود که حکمرانان شما بر اسلام ثابت قدم باشند".

او پرسید: منظور از حکمرانان چه کسانی هستند؟

آن حضرت فرمود: «أما کان لقومک رؤوس وأشراف یأمرونهم فیطیعونهم؟». "آیا در بین قوم و قبیله شما سرداران و اشراف و ریش سفیدانی نیستند که به مردم دستور می‫دهند و مردم از آن‌ها حرف شنوی داشته، اطاعت می‫کنند".

او گفت: چرا هست. ایشان فرمودند: «فهم أولئک على الناس». "حکمران‌ها همین افرادند".^[1]

---

[1]- صحیح البخاری، حدیث:3834.

152- بینش سیاسی، و نگاهی عمیق بر نشیب و فرازها

152- بینش سیاسی، و نگاهی عمیق بر نشیب و فرازها

حضرت ابوبکر س از درک و بصیرت سیاسی بسیار قوی‫ای برخوردار بود، و گردباد حوادث و نشیب و فراز روزگار را با دیدی عمیق در نظر داشتند. از حکومت‌های زمان خود و قوانین و برنامه‫های آن‌ها بخوبی آگاه بود. در آن زمان دو امپراطوری ایران و روم جهان را در دست داشت و هیچ حکومت جدیدی را توان و جرأت سربلند کردن در مقابل آن‌ها نبود. هیچ اثر و نام و نشانی از نظام جمهوری نبود. تمام حکومت‌ها بر پایه جبر و استبداد دیکتاتوریت بنا شده بودند. رعیت و مردم از دست آن‌ها چه رنج‌ها و سختی‌ها که نمی‫چشیدند! آن‌ها هر حکومتی را تهدید می‫کردند و با سلاح بیم و ترس بر شانه مردم خراجها و مالیات‌های گزاف وضع می‫کردند. در زمان خلافت حضرت ابوبکر س در تمام آن شهرهایی از این دو امپراطوری که توسط مسلمانان فتح شده بود قانون عدل و مساوات و برابری بر پا بود. حضرت ابوبکر س به تمام سرداران سپاه اسلام دستور داده بود؛ بدون در نظر گرفتن هیچگونه امتیازات مذهبی و یا قومی، با تمام مردم بطور یکسان برخورد نمایند، کسی را به نوکری نگیرند، کسی را محکوم نکرده مورد اذیت و آزار و شکنجه قرار ندهند، با تمام مردم، از طبقات کوچک و بزرگ جامعه، با عدل و انصاف و داد برخورد کنند، عبادتگاه‌های هیچ قوم و ملتی را خراب نکنند. با عبارات واضح و روشن آزادی کامل مذهبی و اجتماعی ملت‌ها را اعلام دارند.

مردم سرزمین‌های فتح شده هرگز نامی از مساوات و برابری نشنیده بودند. آن‌ها از این نحوه برخورد مسلمانان و از گفته‫های شیوا و شیرین و دلنشینشان بی‫نهایت خوشحال و شاد گشته، بسیاری از آن‌ها از این گونه رفتارهای مسلمانان متأثر شده به دایره اسلام گرویدند.^[1]

---

[1]- الصدیق أبوبکر، اثر/ محمد حسین هیکل، ص:25.

151- دیدار ام ایمن

151- دیدار ام ایمن

از حضرت انس س روایت است؛ مدتی پس از وفات رسول الله ج حضرت ابوبکر س به حضرت عمر س گفت:

«اِنطلق بنا إلى أم أیمن نزورها کما کان رسول الله ج یزورها».

"همانطور که رسول الله ج به زیارت ام ایمن می‫رفت بیا ما هم برویم به دیدار ایشان".

وقتی ما به خدمت ایشان رسیدیم با دیدن ما به گریه افتاد. آن دو پرسیدند: چرا گریه می‫کنی؟ رسول الله ج با بهترین پاداش در نزد پروردگارش است. او گفت: من از این گریه نمی‫کنم چون می‫دانم برای رسول الله ج بهترین اجر و پاداش نزد پروردگار خواهد بود. من از این می‫گریستم که سلسله آمدن وحی از آسمان قطع شده است!

با شنیدن این حرف اشک از چشمان حضرت ابوبکر وعمر نیز سرازیر شد.^[1]

---

[1]- صحیح مسلم، حدیث: 2454.