| ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
19- «اَللهم اجْعَلْ فِیْ قَلْبِیْ نُوْرًا، وَفِیْ لِسَانِیْ نُوْرًا، وَفِیْ سَمْعِیْ نُوْرًا، وَ فِیْ بَصَرِیْ نُوْرًا، وَمِنْ فَوْقِیْ نُوْرًا، وَمِنْ تَحْتِیْ نُوْرًا، وَعَنْ یَمِیْنِیْ نُوْرًا وَعَنْ شِمَالِیْ نُوْرًا، وَ مِنْ أَمَامِیْ نُوْرًا، وَ مِنْ خَلْفِیْ نُوْرًا، وَاجْعَلْ فِیْ نَفْسِیْ نُوْرًا، وَأَعْظِمْ لِیْ نُوْرًا، وَعَظِّمْ لِیْ نُوْرًا، وَاجْعَلْ لِی نُورًا، وَاجْعَلْ لِی نُورًا، اَللهم أَعْطِنِیْ نُوْرًا، وَاجْعَلْ فِیْ عَصَبِیْ نُوْرًا، وَ فِیْ لَـحْمِیْ نُوْرًا، وَ فِیْ دَمِیْ نُوْرًا، وَ فِیْ شَعْرِیْ نُوْرًا وَ فِیْ بَشَرِیْ نُوْرًا»([1]).
«الهى! در قلب، زبان، گوش و چشم من نور قرار ده و بالا و پایین، راست، چپ، مقابل، پشت و درون مرا منوّر گردان، و نور را براى من بیفزاى، و بزرگ گردان، و مرا نورى عطا فرما، و در عصب، گوشت، خون، مو و پوست من نورى قرار ده».
«اَللهم اجْعَلْ لِیْ نُوْرًا فِیْ قَبْرِیْ وَ نُوْرًا فِیْ عِظَامِیْ»([2]).
«الهى! قبرم را منوّر گردان، و در استخوان‌هایم نور قرار بده».
«وَزِدْنِیْ نُوْرًا، وَزِدْنِیْ نُوْرًا، وَزِدْنِیْ نُوْرًا»([3]).
«و براى من نور را افزون فرما، افزون فرما، افزون فرما».
«وَهَبْ لِیْ نُوْرًا عَلَى نُوْرٍ»([4]).
«و نور بر روى نور به من عطا کن».
معنی کلمات حدیث:
نُوْرًا: در اینجا یعنی بیان حق و رhهنمایی به‌سوی آن.
رهنمود حدیث:
راوی این حدیث عبدالله ابن عباس ب است، او می‌گوید: شب را در خانه‌ی رسول اکرم ص و نزد خاله‌اش؛ ام المؤمنین؛ میمونه سپری نموده و از بیدار شدن رسول اللهص برای نماز شب،سپس از اذان مؤذن و بیرون شدن رسول الله ص برای نماز فجر سخن به میان آورده و افزوده است که رسول الله ص در راه مسجد این دعا را خوانده و او شنیده است.
[قرطبی می‌گوید: انواری که رسول اکرم ص در این دعا از الله متعال طلبید را می‌توان حمل به ظاهر کرد و گفت هدف این است که الله متعال در روز قیامت و در آن تاریکیها سایر اعضای بدن ایشان را منور بگرداند تا خودش و پیروانش در روشنائی نور ایشان حرکت بکنند.
ولی بهتر است که آنرا حمل به نور دانش و هدایت نمود. چنانکه الله متعال در سوره‌ی زمر فرموده است: فهو علی نور من ربه و همچنین در سوره‌ی انعام فرموده است:
﴿وَجَعَلۡنَا لَهُۥ نُورٗا یَمۡشِی بِهِۦ فِی ٱلنَّاسِ﴾ [الأنعام: 122]. «و براى او نورى پدید آوردیم تا در پرتو آن، در میان مردم راه برود».
که مراد از آن دانش و هدایت است و تحقق آن سنت به هر عضو بدینگونه ممکن می‌شود که با نور شنوایی، شنیدنی‌های مفید و با نور چشم، دیدنی‌های مفید و نور قلب معلومات مفید و همینطور با نور سایر اعضا آنچه که متناسب آنها است کشف گردد و توفیق انجام کار خیر بیابند]([5]).
فوائد حدیث:
1- با اصلاح قلب، بقیه اعضای بدن، صالح می‌شوند به‌خاطر همین است که رسول الله ص قبل از دیگر اعضا، قلب را ذکر کرد.
2- برای نجات انسان مسلمان از وقوع در شبهه‌ها و شهوت‌ها باید عرصه را از هر سو بر شیطان تنگ نمود.
3- رهنمون شدن انسان به‌سوی ایمان و بندگی الله جزو بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی بشمار می‌آید که هر کس از این نور محروم ماند در واقع از همه چیز محروم شده است چنانکه الله متعال فرموده است: ﴿وَمَن لَّمۡ یَجۡعَلِ ٱللَّهُ لَهُۥ نُورٗا فَمَا لَهُۥ مِن نُّورٍ﴾ [النور: 40].
[1]- همه‌ى ایـن موارد در بـخارى (6316) و مسلم (1763) روایت شده.
[2]- ترمذى (3419).
[3]- بخارى در کتاب الأدب المفرد (695) ونگا: صحیح الأدب المفرد (536) تألیف ألبانى.
[4]- ابن حجر عسقلانى در کتاب فتح البارى آنرا ذکر کرده، وگفته ابن أبى عاصم در کتاب: (الدعاء) آن را قوى دانسته، نگا: الفتح (11/118) و گفته: از اجتماع اختلاف روایت، بیست و پنج ویژگى و خصلت بیان شده است.
[5]- شرح حصن المسلم مجدی عبدالوهاب احمد.
18- «بِسْمِ اللهِ وَلـَجْنَا، وَبِسْمِ اللهِ خَرَجْنَا، وَعَلَى رَبِّنَا تَوَکَّلْنَا»([1]).
«به نام الله داخل شدیم، و به نام الله خارج گشتیم، و بر پروردگارمان توکل نمودیم».
و بعد از خواندن دعاى فوق، به خانواده‌اش سلام بگوید.
معنی کلمات حدیث:
وَلـَجْنَا: یعنی وارد شدیم.
یسلم على أهله: السلام علیکم ورحمة الله و برکاته بگوید.
رهنمود حدیث:
مداومت بر ذکر الله هنگام ورود و خروج از منزل با توکل بر الله و سپردن امور خویش به ایشان باعث دورشدن شیطان از انسان و منزل و خوراکش می‌شود چنانکه در حدیثی صحیح که امام مسلم نقل کرده رسول الله ص میفرماید: هرگاه انسان در بدو ورود به منزل و همچنین هنگام خوردن غذا نام الله را بر زبان بیاورد شیطان به همراهانش می‌گوید: برویم که اینجا، جای ما نیست.
فوائد حدیث:
1- ذکر الله، هنگام ورود به منزل باعث تحقیر شیطان می‌شود.
2- سلام گفتن به خانواده‌ی خویش جهت ابراز محبت و همبستگی، مستحب است.
3- بهتر است بسم الله و سلام گفتن با صدایی باشد که مخاطبان بشنوند.
[1]- ابوداود (4/325)، و علامه ابن باز در کتاب (تحفة الأخیار ص28) آنرا حسن دانسته، و در صحیح چنین روایت شده است: «إِذَا دَخَلَ الرَّجُلُ بَـیتَهُ فَذَکرَ اللهَ عِنْدَ دُخُولِهِ وَعِنْدَ طَعَامِهِ، قَالَ الشَّیطَانُ: لاَ مَبِیتَ لَکمْ وَلاَ عَشَاءَ». مسلم (2018).
16- «بِسْمِ اللهِ، تَوَّکَّلْتُ عَلَى اللهِ، وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ»([1]).
«به نام الله، بر الله توکل کردم، و هیچ قدرت و توانائى جز از طرف الله نیست».
معنی کلمات حدیث:
لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ: یعنی نفع و ضرر در دست الله متعال است.
تَوَّکَّلْتُ عَلَى اللهِ: امورم را به الله متعال سپردم.
رهنمود حدیث:
انسان مسلمان به امید توفیق در کارها در هر حال بر الله توکل می‌نماید. بخصوص هنگام بیرون شدن از منزل به قصد کسب روزی حلال یا انجام کار خیری مانند:صله رحم یا ایجاد صلح بین مردم و...
فوائد حدیث:
1- به توکل همراه با استفاده از اسباب تشویق شده و باید دانست که این، منافی با توکل نیست مهم اینکه انسان به رب الاسباب توکل نماید نه خود اسباب.
2- الله برای گوینده‌ی این ورد- اگر از روی اخلاص گفته باشد- تضمین نموده که او را کفایت و حفاظت نماید و از شر شیطان نجاتش دهد چنانکه در پایان حدیث این مطلب بیان گردیده است.
3- چنگ زدن به الله متعال باعث نجات از وسوسه و تفکرات واهی می‌شود.
17ـ «أَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَضِلَّ أَوْ أُضَلَّ أَوْ أَزِلَّ، أَوْ أُزَلَّ، أَوْ أَظْلِمَ أَوْ أُظْلَمَ، أَوْ أَجْهَلَ أَوْ یُجْهَلَ عَلَیَّ»([2]).
«پروردگارا! من به تو پناه مى‌برم از اینکه خودم گمراه شوم، یا به‌وسیله‌ى دیگرى گمراه شوم، و یا اینکه بلغزم، یا لغزیده شوم، یا ستم کنم، یا مورد ستم قرار گیرم، یا دچار جهالت شوم، یا با من به جهالت رفتار شود».
معنی کلمات حدیث:
أَضِلَّ: از راه حق منحرف گردید.
رهنمودحدیث:
پناه جستن به الله از گمراهی، ذلت، ظلم و نادانی شیوه رسول اکرم ص بود.
گمراهی و ضلالت بر دو نوع است:
1- گمراهی
اعتقادی: عبارت است از داشتن باورهایی که مخالف با باورهای
رسول الله ص و یارانش باشد.
2- گمراهی عملی: عبارت است از عبادت الله متعال و تقرب به وی با عبادت و روش‌هایی که او مشروع نساخته است.
فوائد حدیث:
1- پناه جستن به الله باعث نجات از هر آسیبی و رسیدن به مطلوب می‌شود.
چنانکه شاعر می‌گوید:
|
یامن ألوذ به فیمـا أؤمله |
|
ومن أعوذ به مـمـا أحاذره |
«ای کسی که من برای رسیدن به آنچه آرزو دارم و برای نجات از آنچه می‌ترسم به او پناه می‌برم».
«لایجبر الناس عظــمـا أنت کاسره ولا یـهیضون عظمـا أنت جابره».
«مردم نمی‌توانند استخوانی را ترمیم کنند که تو آنرا شکسته‌ای و نه می‌توانند استخوانی را بشکنند که تو آنرا ترمیم نموده‌ای».
2-هشدار دادن به اینکه ما با ارتکاب گناه بر خویشتن ستم روا داریم یا با تجاوز به حقوق دیگران بر آنها ستمی روا داریم.
3-ترک پناه جستن به الله، باعث خواری و بی‌کسی در دنیا و آخرت خواهد بود.
13ـ «أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ..»([1]).
«شهادت مىدهم که معبود بحقی جز الله وجود ندارد، یکتاست و شریکى براى او نیست و شهادت مىدهم که محمد، بنده و فرستاده‌ى اوست».
معنی کلمات حدیث:
أَشْهَدُ: گواهی می‌دهم و اعتراف می‌کنم.
رهنمود حدیث:
این ورد با برکت جزو اذکار مستحبی است که بعد از وضو گفته می‌شود و شامل اقرار به یگانگی الله و رسالت خاتم الا نبیاء؛ می‌باشد.
فوائد حدیث:
کسی که وضو را کامل ساخته، این ورد را بخواند و آن پاداش عبارت است از باز شدن درهای هشتگانه بهشت به رویش تا از هر کدام که بخواهد وارد شود چنانکه در پایان این حدیث تصریح شده است.
14- «اَللهم اجْعَلْنِی مِنَ التَوَّابِینَ وَاجْعَلْنِی مِنَ الـمُتَطَهِّرِینَ»([2]).
«پروردگارا! مرا از توبه کنندگان بگردان و جزو کسانى قرار ده که کاملاً طهارت مى‌کنند و پاکیزه‌اند».
معنی کلمات حدیث:
اَللهم: ای کسی که دارای همهی صفات کمال و جلال هستی.
رهنمود حدیث:
این ورد بعد از وردی گفته می‌شود که در حدیث قبلی بیان گردید و پشت سرهم آمدن کلمات «التوابین والـمتطهرین» اشاره به این گفته الله متعال است: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ یُحِبُّ ٱلتَّوَّٰبِینَ وَیُحِبُّ ٱلۡمُتَطَهِّرِینَ﴾ [البقرة: 222]. «الله، توبه‌کاران و اهل طهارت را دوست دارد».
و مناسبت جمع بین آنها این است که توبه طهارت از آلودگی‌های باطنی و گناهان، و وضو طهارت از آلودگی‌های ظاهری است.
فوائد حدیث:
1- تشویق به خواستن توفیق توبه از الله متعال.
2- به پاکیزگی ظاهری و باطنی راهنمایی شده است.
3- به کثرت دعا تشویق شده است چرا که دعا از بهترین عبادت‌ها محسوب می‌شود.
چنانکه رسول اکرم ص فرموده است: الدعاء هو العباده { دعا عین عبادت است}
15- «سُبْحَاَنکَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِکَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُکَ وَأَتُوبُ إِلَیْکَ»([3]).
«الهی! تو را به پاکی یاد می‌کنم و ستایش مى‌نمایم، و گواهى مىدهم که جز تو، معبود [بحقی] نیست، از توطلب مغفرت مى‌کنم، و در حضورت توبه مى‌نمایم».
معنی کلمات حدیث:
سُبْحَاَنکَ اللَّهُمَّ: بار الها تو را از آنچه شایسته‌ی تو نسیت پاک و منزه می‌دانم.
رهنمودحدیث:
الله را به پاکی یاد کردن، ستایش و طلب آمرزش از وی بیانگر دوام بندگی الله تعالی می‌باشد.
فوائد حدیث:
1- استمرار تسبیح و استغفار و طلب آمرزش جزو اسباب نجات در دنیا و آخرت هستند.
2- این ذکر باعث تداوم اعتراف به یگانگی الله خواهد بود.
12- «بِسْمِ اللهِ»([1]) «به نام الله».
[رهنمود حدیث: حدیث بدینصورت وارد شده است: «لا صلاة لـمن لا وضوء له ولا وضوء لـمن لم یذکر اسم الله علیه».
یعنی: نماز بدون وضو و وضو بدون بسم الله گفتن صحیح نیست از اینرو شاه ولی الله دهلوی در حجة الله البالغه می‌گوید: این حدیث به صراحت «بسم الله گفتن» را شرط و یا رکن وضو قرار داده است و این احتمال که بگوئیم هدف نفی کمال می‌باشد، توجیهی است مخالف با الفاظ حدیث و من آنرا نمی‌پسندم]([2]).
فوائد حدیث:
1- وضوی کامل، وضویی است که با گفتن بسم الله آغاز شود.
2- انسان مسلمان تشویق شده به اینکه در آغاز هر کار نام الله را بر زبان بیاورد و فقط از او کمک بخواهد تا عملش درست، مقبول و مبارک گردد.